Saymon Koks “Da Vinçi kodu”nu açarkən” kitabından seçmələr

         Qadın ilahiliyinə sitayişin başlanğıcı çox qədimlərə, bir neçə min il öncəyə gedib çıxır. İlahəyə sitayiş dünya dinləri tarixində ən qədim sitayiş sayıla bilər, onun tarixi və  mənşəyi  uzaq keçmişlərdə itir. Təxminən bizim eradan 35 000 il öncə, kromanyonlar dövründə, qadın ilahəsinin ilk heykəl təsvirləri ortaya çıxır. Bu cür fiqur təsvirlərini Mariya Qimbasın “İlahənin dili” kitabında görmək olar.

         Yaxın Şərq və Avropanın hər yerində bütün mövcudluğun anasına — müqəddəs qadına – ilahəyə – sitayiş edirlərmiş; Hindistanda induizm ənənəsi ilahəni yüksək ruhani təbəqəyə yerləşdirmişdi. Xristianlığın ilk dönəmlərində   ilahəyə pərəstiş, xüsusilə də Aşera ilahəsinə pərəstiş edirdilər. Bəzi dindarlar onu qədim yəhudilərin tanrısı Yahvənin xanımı sayırmış. Bu ilahənin simvolları Aşera Daşları adlanan yerdə rastlanılırdı. Dik qoyulmuş qaya parçalarından ibarət olan ilahə rəmzləri  fallosu da simvolizə edirmiş.

         Misirdə qadın ilahəsi İsida tanrı yaratmağa qadir olan məxluq sayılırmış... 

Misirdə İsida 7 müxtəlif qadın mücəmməsi daşıyırdı. Ali ilahələr sıralarına isə bir neçə başqa ilahər daxil idi.

         431-ci ildə Efes yığıncagında xristian keşişlər (yepiskoplar) tanrıyaradan Bakirə Mariyaya  rəsmən ilahilik, müqəddəslik statusu tanımışlar. Lakin  xristianlıqdan əvvəlki cahilliyyə dövrünün ilahə fiqurlarını xatırlamasından ehtiyatlanaraq yepiskoplar ona ənənəvi bərəkət atributlarını verməmişlər.  Sonralar bütün Avropada yayğınlaşan Qara Madonna obrazı və ona pərəstiş, çox guman ki, Bakirə Mariya  ilahəliyini etiraf kimi üzə çıxmışdı. 

         Orta əsrlər Avropada minlərcə qadın cadugərlikdə ittiham olunaraq tonqallarda yandırılır.  Bir növ qadınlara qarşı səlib yürüşü sayıla bilən  bu hadisələr  növbəti dəfə qadın müstəqillyinin qalxmasını, eyni zamanda da dirçəlməyə başlayan qadın tanrıçasına sitayişi sarsıdır.

         XİX əsrdə Şimali Avropada vikkan kilsəsinin yaranmasıyla ilahə sitayişinin dirçəlməsinə bənzər hadisələr baş qaldırır. “Bəyaz cadügarlıq” kimi tanınan vikkan inancı ilahilərə yüksək səcdə edir, tanrı və ilahələrin bərabərliyini, bir növ dualizmi, hər cür qeyd edir.

         Təxminən patriarxal cəmiyyətin yaranmasıyla eyni vaxt ilahəyə pərəstiş etmənin sıxışdırılması tədbirləri başlayır. İlahə, hökmdar qadın, keşiş qadın və ana surətləri Tanrı, hökmdar kişi, keşiş, ata obrazları tərəfindən ikinci plana keçirilir... 

         Yalnız son zamanlar xristian kilsəsi qadın-keşiş təyin etməyə başlayıbdır. Bu da qadın statusunun yəhudi-xristian doktrinasına müvafiq nə qədər aşağı olduğunu göstərir. İslam da qadın başlanğıcına basqı yapıbdır, düzdür, bəzi araşdırmaçılar hesab edir ki, Allah anlayışının ortaya çıxmasında islam dini  Əl-Lat ilahəsinə borcludur. İslamdan öncəki dövrlərdə müqəddəs sayılan və Məhəmməd peyğəmbər tərəfindən islama xidmət etməyə yönləndirilmiş Əl-Lat bütü   Məkkədəki Kə´bə ilə sıx tellərlə bağlıdır. 

Son vaxtlar bir çox feminist hərəkatlar ilahə obrazını yüksəklərə qaldırır, bunu da   ilahəyə səcdənin bir növ renessansı (dirçəlişi) saymaq olar.

         Qədim zamanlardan bəri ilahə Aya bənzədilir. Bu əlaqə qadın orqanizminin fizioloji dövrlərinin Ay dövrlərinə oxşamasına söykənir.

Həmçinin Ayın üç fazası var — artan, bütöv olan və azalan. Fazalar hər bir ilahənin üç fazasına uyğundur: qız, ana və qoca qarı. Bunların hər birinin özəl yeri və dəyəri var. Qız — cavanlıq, seksuallıq və enerjini simvolizə edir. Ana — qadın gücünü, bərəkət və məhsuldarlığı, qarı isə — həyat təcrübəsini, mərhəməti və ən əsası —müdrikliyi simvolizə edir.

         Bugün ilahəyə sitayiş, onun enerji və ruhsallığını anlama yenidən populyarlaşıbdır. Min illər boyu insan evladıyla  bərabər qadın tanrıçası də hər zaman, hər yerdə, gözlə görünməsə də, mövcud olmuşdur. Yəqin ki, planetimizdə insan yaşayana qədər qadın allahı kultu, sitayişi  də yaşayacaqdır. Tam haqlı olaraq ona  ən qədim, ilk tanrı statusu vermək doğru olardı.

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5