Kato  Cavaxişvilinin “İki nəfərlik

şəhər nəğməsi” şeirlər kitabı

haqqında

Hazırda gürcü poeziyasında böyük və keyfiyyət baxımından çox maraqlı poseslər gedir.  Mən çoxdan bəri, oxuduğum şeir və nəsr kitablarının gerçəkliyə nə dərəcədə nüfuz etməsi baxımından yanaşıram. Gürcü şairəsi  Kato Cavaxişvilinin şeirlər kitabına oxuyanda bu cür gerçəkiliyə təmas hissini yaşamamaq mümkün deyil. Əvvəlcədən bildirim ki, barəsində söhbət etdiyimiz şairə ilk növbədə vətəndaş mövqeyi ilə diqqəti cəlb edir, istedadlıdır və onun bu kitabdakı şeirlərini əsl poeziya nümunələri kimi qəbul edirəm. Fikirmcə belə şeir vasitəsi ilə hər bir bədii mətndə dünyanın həqiqətini ifadə etmək mümkündür, bu cür şeir vasitəsi ilə sən yalnız dünyanın bir məkanını və orada olan həqiqəti ifadə edə bilərsən, bu isə öz növbəsində bütün dünyaya aid olmuş olacaq. Hiss olunur ki, istedadlı şairə belə şeyləri anladığından bir çox vaxtlarda şeirlərində  şeylərin görünən tərəflərinə deyil görünməyən tərəflərinə, sirli mahiyyətinə nüfuz etməyə can atır və əsasən buna nail olur. Kato Cavaxişvilinin şeirlərində ictima məsələlər və vətandaşlıq məqamları çox güclüdür. Bu cür ictimai motiv çağdaş Azərbaycan şeirində demək olar ki yoxdur. Kato yeri gəldikcə fəlsəfi ümumiləşdirmələr edir, əlbəttə, bu elmi nəzəri bir ümumiləşdirmə deyil, həyatın öz içindən çıxan və gerçəkliyin diktə etdiyi fəlsəfədir. Misal üçün, "Kişilər üçün layla" şeirində biz adi qadın-kişi münasibətinin qeyri-adi təqdimatı ilə üzləşirik: Kişilər vəd etmişdi öz sevgililərini müharibədən, həyatın amansız sınaqlarından qoruyacaqlarına, lakin bu olmadı, "şumlanan keçmişlər qar altında gizlənən zaman" kişilər qadın laylasına möhtac qaldı. Kato sanki içində olduğu cəmiyyətin döyünən həssas ürəyidir, onun poetikası hər şeyi dramatikləşdirir, sanki Rustaveli poeziyasında olduğu kimi, o böyük kontrastların, sonsuz məsafələrin, ölüm-dirim savaşlarının və böyük sevgilərin tərənnümçüsüdür. O öz vətənini sevir və bu sevgi bütün şeirlərin görünməyən alt qatında yatmaqdadır. Kato bütün ictimai məslələrə tərəfsiz bir münasibət göstəırir.  Hər bir şeyin sonunu və nəticələrini göstərməyə çalışır. Bu cür formada olan şeirlərdə o cox müəfəqqiyyət qazanır, belə şeylərədə bəsit bir tərəfədən yanaşmır, həmin ictimai məslələrə dünyada mütləqə çevrilmiş qlobalizmin tərkib hissəsi kimi yanaşır.

Katonun şeirlərində süjet xəttinin ətrafında gəzib-dolaşan "təsadüfi", ancaq çox ciddi dialoq və söhbətlər hansı mənadasa onun demək istədiyi fikirlərin, ortaya atmaq istədiyi mənaların "pardaqlanmasına" yardımçı olur. Mənalarsa bədii əsər mətninə heç zaman təsadüfən gəlmir, onlar müəllifi yazı prosesinə qoşan gələnəyin və onun özünün dünyaya vermək istədiyi sualların kəsişməsindən yaranır, bu kəsişmə, bu çarpazlaşma bir proses kimi çox dərində getməlidir ki, təhkiyədə zahirən "hər şeydən xəbərsizlik" fikri təlqin edilsin - yəni poetik əhvalat yalnız bu şəkildə, bu adamların başına gələ bilərdi. Poeziyada hamının başına gələn, hər gün yer üzündə təkrarlanan hadisələrin belə fərdiləşməsi sırf poetika məsələsidir, süjetqurma texnikası ilə bağlıdır, ancaq sadəcə texnika deyildir. 

Katonun şeirləri istənilən poeziyasevəri yaxşı mənada ağuşuna almaq gücündədir, yəni o şeir cəmiyyətdə istənilən fikiri yaratmaq gücündədir. Bu şairənin şeirlərinin əsas gücüdə məhz elə bundadır. Kato Cavaxişvilnin şeirlərində yaxşı bir cəhətdə odur ki, o hər bir halda yaşadıqlarını hansısa çərçivədə yaşamır, hənin şeylərə, məsələlərə dünyanın baxış bucağından münsibət göstərməyə cəhd edir.  Məncə bu məqam onun şeirlərinin ictimai və siyasi gücünü dahada artırır. Məncə, Kato Cavaxişvilinin poeziyasıda bunu bacara bilər. Bunu onun “İki Nəfərlik Şəhər Nəğməsi”şeirlər kitabıda təsdiqləyir. O səbəbdəndə haqqında söhbəti gedən şeirlər kitabına sahib çıxmaq imkanını qaçırmamağı sizlərə məsləhət görürəm.

İbrahim İbrahimli

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5