Bəxtiyar Hidayət

                            AMERİKANIN XALASININ XAYASI

  Biz onda yazıq olduq ki, Amerikanın bizim yerimizə Qarabağı alacağına, bizə demokratiya gətirəcəyinə inandıq. Özü də elə inandıq ki, onların demokratiya adına etdikləri minlərlə iyrənclikləri görə-görə yenə də kor tutduğunu buraxmayan kimi onların ətəyini-zadını buraxmadıq. Onlar da rahat-rahat neftə sahibləndilər və rahat- rahat da bəyənatlar verdilər ki, bu bəyənatlar əslində tualet kağızı dəyərində olmadı. Çünki getdikcə bu ölkədə tualet kağızı da qəzet, jurnal kimi gərəksiz olur. Çünki əhali sürətlə dini cərəyanlara qoşulmaqdadır.

   Amerika özünü dünya siyasət masasının başında görür. Yəni onların fikrincə dünyanın siyasi tamadası - Amerikadır. Musiqiçilər kimlər olur-olsun, Amerika öz demokratik sağlıqlarını deyəcək və məclisdə düşən davalarda kim öldü, kim yaralandı, bunun ona dəxli yoxdu. Sonda öz qazancını götürəcək.

  Bu yerdə yadıma bir başqa tamada düşdü. Bizim kəndin tamadası rəhmətlik Eminoğlu. Eminoğlunun tamadalığı bir ayrı tamadalıq idi. Oturardı masanın başında və əsas diqqəti də kimisə cərimələmək, kiməsə cəza kəsməkdə olardı. Bəhanələr də öz-özünə tapılardı, məclisə gecikməklər, məclisdə şuluq salmaqlıqlar, nə bilim it ilində filan hərəkəti elə yox, belə etməkliklər... Onun bəhanəsi kimyəvi silah-zad deyildi, mənəvi silah idi. Cərimə də nə olsa yaxşıdır, cəmi-cümlətanı bir çappa stəkan araq.

  Amma Eminoğlu “müqəssirlə” qaba davranmazdı:

-          Bajoğlu zəif adamdı, qoy onun əziyyətini dayısı çəksin.

Beləcə də həmin çappa stəkanı Eminoğlu başına qaldırmazdan əvvəl elə sağlığı da cərimələnən adamın adına bağlayardı.

Amma siyasət masasında belə deyil. Amerika dediyi demokratik sağlıq daha da qan gətirir, ölüm gətirir. Amerikanın cərimələdiyi ölkə dağılır, talan olunur və arada da qazanan Amerika olur.

 İndi biz də Amerikaya cani-dildən bağlanıb onların dediyi sağlıqlara məst olmuşuq. Əslində isə Amerikanın gətirdiyi demokratiya demokratiya deyil. Hesab edin ki, bəzəyib bir qadını qarşıya qoyublar və deyirlər, bu qadın deyil, buna xala deməyin, buna dayı deyin. Yəni xalamın xayası olsa ona dayı deyərdim məsələsi.

Xaya demiş, yadıma bir başqa da əhvalat düşdü. Deməsəm, bağrım çatlayar.

    İsrafil müəllim müəllimliyin daşını atıb qəssab bıçağından yapışmışdı və ona elə gəlirdi ki, qəssablığın sirrinə vaqif olub. Axı, hələ məktəbdəykən dəfələrlə ət bölmüşdü müəllimlərə. Kimin alışma olunası mal-qarası vardı, kənddə ona bir siyahı tutdurmuşdu. O da məktəbdə elan eləmişdi-filan ayın maaşına alışma var. Onsuz da heyvan kəsənlərə baxıb banklar da öz götürdüyünü götürmüşdü ölkədə. Banklar da müəllimlərə həvəslə kredit verirdilər. Axı, ölkədə özgə maaş alan barmaqla sayılacaq qədər idi. Prezident isə ölkədə işsizlik faizinin 5 faizə endirildiyini Avropada barmaq silkələyə-silkələyə deyirdi. O boyda Avropada bir qul oğlu qul tapılmamışdı ki, bunun yalan olduğunu yerindəcə isbatlasın. Beləcə də Azərbaycan oliqarxları Avropaya kefə getdiyi kimi Azərbaycan standartları da Avropada kef etməkdə idi və guya Azərbaycana da Avropa standartları gəlmişdi.

 Nəysə... İsrafil müəllim mal sahibindən bir pay əti (3-5 kq) pulsuz almaq naminə siyahı tuturdu və işinin də öhdəsindən layiqincə gəlirdi. Nə istehsalçı narazı qalırdı, nə də istehlakçı. Bu hörmətini saxlamaq üçün də heyvan kəsən şəxsin başının üstündə durub ət bölgüsünə əvvəldən axıra qədər nəzarət edirdi. Bəzən isə bu işi öz boynuna götürüb də sonda da içalatla bir-iki araq içib, öz ət payını da götürüb evinə gedərdi. Buna görə də İsrafil müəllim elə sanırdı ki, qəssablığın tamam sirrlərinə vaqif olubdur.

 İsrafil müəllimin mayası az olduğuna görə “xırda heyvan” yəni qoyun- qoç bazarlığına girişmişdi. Özü də rayonda demaqoq kimi tanındığından ona bazarda kimsə problem yaradası deyildi.

  Amma problem yarandı, özü də lap yekə problem. İsrafil müəllimin birinci bazarı baş tutmadı- qoyunun ətinin yarısı üstündə ödək qaldı. Bunun səbəbinə baş vuran İsrafil müəllim baxdı ki, bu bazarın istehlakçıları daha çox erkək ətinə üstünlük verirlər. Buna görə də siftənin uğursuzluğuna baxmayıb yarı nağdı, yarı nisyə bir erkək də alıb kəsdi. İsrafil müəllim erkəyi kəsməyində olsun, indi sizə danışım Xədicə xala və onun gəlinindən.

  Bir evdə ikisi idi. Xədicə xalanın oğlu 3 il idi Rusiyada idi. Xədicə xala vaxtilə rayonun fəal qadınlarından olmuş, xalq hərəkatında yaxından iştirak etmişdi. Yəni dünyanın gəliş- gedişindən az da olsa baş çıxarırdı. Oğlu evlənib gəlini də evə “tullayıb” getmişdi köhnə məkana, Nataşaların yanına. Arada da bir az pul- para göndərirdi. Bu pul-para da Xədicə xala və gəlinin bazarlığına yetirdi. Bu arada isə zəng edib yaxın zamanlarda həmişəlik gələcəyini bildirmişdi və çoxlu pulla da qayıdacağına söz vermişdi.

  Xədicə xala əvvəl bazarlığa özü gedərdi. Amma iki ay idi qıçları tutulduğundan gəlin gedəsi olmuşdu. Bu iki ayda isə hər dəfə gəlini qəssablar aldatmışdı. Erkək əti adı ilə qoyun əti sırımışdılar gəlinə. Xədicə xala da erkək ətinin ölüsü.

  Axırda arvad qəssabların sirrini gəlinə açmalı oldu:

-          Qızım, bu kopolunun qəssabalrının bir sirri var. Bazarda “erkək qoç” baha olur deyə, məcbur qalırlar “dişi qoç” əti satmağa. Əslində mal əti adı ilə də pota, camış ətini bizə sırıyırlar. Lap Amerika demokratiya sırıyan kimi.

  Mal əti adı ilə camış əti sırımaq daha asandı, əhali o qədər də bilmir bunun fərqini. Di gəl, bizim camaat erkək ətini tanıyır, axı ən azından ətin üstündə erkəkliyi bildirən xaya olmalıdı. Bax buna görə də it ilində aldıqları bir erkəyin xayasını xolodelnikdə illərlə saxlayıb hər dəfə qoyun əti satanda çox nazik sapla ətə tikirlər. Əllərini də xayanın üstünə qoyub and içirlər ki, bəlam ölsün erkəyinkidi. Ona görə də diqqətli olmaq lazımdı. Ət alanda sapa da diqqət etmək lazımdı.

Amma məsləhət də bir nəticə vermədi. Gəlin növbəti dəfə aldadıldı. Məlum oldu ki, qəssab xayanı qoyun ətinə tikdikdən sonra bir xeyli burub və sapı gizlədə bilib. ...Xədicə xala bir qədər gəlinə deyinib susdu. Gəlin də söz verdi ki, bu işi dəqiqləşdirməmiş erkək əti almayacaq.

Xədicə xala da gəlinə belə dedi:

-Qızım, bu ölkənin başına nə gəlir, o xoladelnikin ucbatından gəlir. Amerika demokratiyanı xoladelnikdə aylarla gizlətmədimi? Bax, bizim qəssablar da erkək xayasını eləcə xolodelnikdə saxlayırlar.

Gəlin növbəti dəfə ət almağa gedəndə sifəti tanış gələn qəssabların hamısının yanından baxmadan ötdü. Aha, bazar adamına oxşamayan bir qəssab dəydi gözünə. Ətin üstündə də erkək xayası. Gəlin xayaların bir o üzünə, bir bu üzünə baxdı. Yenə qəlbində şübhə qaldı, birdən bu da qoyun əti olar deyə. Bu arada isə İsrafil müəllim 3-4 dəfə tərifləmişdi əti:

-          Qızım, balamın ölümünə bir yaşlı erkəkdi. Əslində beləsinə erkək də demək olmaz. Xalis toğlu ətidi, nə çox baxırsan? Mən ad-sanıma ləkə gətirən adam deyiləm.

Gəlin utana –utana əlini xayalara tərəf uzatdı:

-          Dayı, sən Allah bu(xayaları bir daha göstərdi) erkəyin özünündümü?

İsrafil müəllim stulunun üstünə saqqız qoyulmuş müəllim kimi bağırdı:

-Aaaz, bə mənimdimi, dəlisənmi a köpəyin, itin qızı? Abırsızlığa bax bir.

Bundan sonra da bazarda mərəkə qopdu. Gəlin çəki daşını atdı İsrafıl müəllimin təpəsinə. Kişi qanına qəltan oldu. Polis qarışdı məsələyə. Məlum oldu ki, İsrafil müəllim qəssabların bu əməlini bilmirmiş.

Az qala gəlini tutacaqdılar. Sadəcə İsrafil müəllim şikayətçi olmadı. Məlum oldu ki, gəlinin əri bununla yaxın imiş. Məsələ gedib Rusiyaya çatdı və gəlinin əri də gətirib qazancını verdi polislərə. Amma Rusiyadan gələn bəy bundan sonra erkək ətini ancaq və ancaq İsrafil müəllimdən aldı. Bu əhvalat da beləcə xoş sonluqla bitdi.

  İndi Amerikanın bizə gətirdiyi demokratiya da xolodelnikdə saxlanmış erkək xayasının günündədir. Qoyun ətinin üstünə tikib hər dəfə bizə erkək ətinin demokratiyası kimi itələyirlər bu demokratiyanı.

    Bu Amerikanın bir keçmiş səfirlik əməkdaşı var - Adam Götster. Bilmirəm, bu Götster bizdən nə istəyir? Adam indi olub biznesmen. Özü də YAP  rayon təşkilatında sədr müavinidir. Hər gün də “Palıd” restoranında “erkək xayası” ilə səhər yeməyinə başlayır. Rayonun 100 hektar əkinəyararlı sahəsini özəlləşdirib kartof, soğan əkdirir. Rayon əhalisini günəmuzd 14 -16 saat qul kimi işlədir. Sahəyə o qədər dərman tökdü ki, rayonun simvolu sayılan bal arıları da qırıldı.

O isə erkək xayası yeyə-yeyə bizim erkəkləri qul kimi işlədib demokratik qaydada kökəlir. Bu adam Amerika demokratiyasının simvoludur. Rayon əhalisi erkək ətinə həsrətdi, rayonda erkək xayası tapılmır bu adamın əlindən. Qəssablar da məcbur qalıb it ilində kəsdikləri erkəyin xayasını illərlə xolodelnikdə saxlayırlar. Adam Götster isə öz şəriki Elçin müəllimlə rayonda at da oynadır, madyan da. Sovetdən qalma obyektlərin əksərini bu iki adam özəlləşdirib. Adamlar var ki, əllərində sənəd illərdir məhkəmələrdə sürünür. Obyektini Adam Götster ələ keçirib. Amma məhkəmə də acizdi, hökumət də acizdi bu adamın qarşısında. O boyda erkək xayası yeyən adam indi buynuz çıxarıb rayonu buynuzlayır. Budur, xalası göyçək Amerikanın əsl siması. Xalası göyçəklərin xalalarının xayası olsa dayı deyərdik.

 Bu Götster də eyzən Azərbaycan məmurları kimi Naxçıvandan qanadlanıb. Belə ki, əvəllər Naxçıvandakı Amerika konsuluğunun başçısı olub. “Traktorbasdıranlar”dan biri də budur.

  Onda Naxçıvanın Nehrəm kəndində Amerika konsulluğunun dəstəyi ilə bir futbol stadionu tikilmişdi. Prezident də qayçısını götürüb bir-iki günə açılışa gələsi idi. Amma prezidentin gəlhagəl vaxtında iri bir problem meydanda top qovmağa başladı, hər tərəfi bağlanmış stadionun ortasında iri bir traktor qalmaqda idi. Əgər stadionu söküb traktoru çıxarsalar, prezident gəlincə stadionu təzədən hazır edə bilməyəcəkdilər. Əlac qaldı, traktoru hissə-hissə doğrayıb meydançadan çıxarmağa. Amma  məlum oldu ki, bu da mümkün deyil. Çünki Naxçıvanda traktor ustası dəmirçi filan qalmamışdı. Hamısı ya hardasa vəzifə başında idi, ya da hardasa işləməyə getmişdi. Bəs necə olsun?

 Əlac qaldı, traktoru basdırmağa. Əsgərləri töküb stadionu sapyor lapatkası ilə qazdırdılar. Təxminən 3-4 metr dərinliyində, 10-15 metr dairəsi olan bir quyu qazdı əsgərlər. İndi də bir problem çıxdı meydana. Traktoru həmin gen və dərin quyuya salmağ üçün kran lazım idi. Yoxsa gərək traktoru quyuya it ölüsü kimi tullayaydılar. Bəs, kran necə gəlsin meydana? Naxçıvan xanı Vasif xan buyurdu ki, stadionu sökək. Amma bu plan bəyənilmədi. Bir qism adam da dedi təyyarə tapıb stadiona kran endirək. Amma sonda məlum oldu ki, təyyarə kranı yerə endirincə skameykaları zədələyə bilər. Və nəhayət bir ürəkli oğlan tapdılar. O da traktoru düz quyunun başına qədər sürüb elə yerdə saxladı ki, traktor öz-özünə quyuya düşdü. Amma daha ona traktor demək mümkün deyildi. Daha sonra isə xeyli dəmir-dümür tapıb quyunun üstünü örtdülər. Dəmir-dümürün də üstünə qazon döşədilər. Prezident də açılış edib meydanın ortasında topa da bir zərbə vurub getdi öz sarayına. Bax, o planın müəllifi həmin bu Adam Götster idi. Amma sonra stadionda deşik əmələ gəldi. Məcbur qalıb traktoru stadionun altından çıxartdılar. Daha sonra da stadionun bir tərəfi söküldü və yolu az qala” Lazım“ qədər gözlənilən kran gəlib o traktoru it leşi kimi sürüyüb meydandan çıxartdı. Quyu da doldu, stadion da  qaydasına düşdü. Bax Adam Götster belə Götsterdi. Bu planın müəllifi olduğu üçün də Naxçıvan administrasiyasının təklifi əsasında irəli çəkildi. Səfir müavini oldu və sonrası da bizə məlumdur. “Traktorbasdıran” indi də bizim bölgəmizdə kartof və demokratiya basdırırdı.

 Məncə Adam Götster haqda bu qədər bəsdir. İndi də gəlin Nərman müəllimi dəli-divanə edən məqaləyə baxaq.

(“Tülküləri Müdafiə Komitəsi” adlı povestdən bir hissə)

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5