Mirzə Məmmədoğlu

AT OĞRULARI VƏ DAYIM

H e k a y ə 

Dayım Hasan kişinin yaxşı atı var idi. Kənddə hamının ləqəbi olduğu kimi onun da ayaması var idi. Kənddə ona Çırtıy Hasan deyirdilər. Balacaboy olduğuna görə, atı damdan çıxaranda dikmə daşlara yaxınlaşdırar, daşların üstünə qalxaraq, elə minərdi. Bir ayağını üzəngiyə qoyan kimi atın belinə atılardı. Hasan dayım da çoban idi. Ömrü boyu qoyun otarıb, ən çox da qonşu yunan kəndlərində. Mən nənəmin yanında kiçik dayımgildə olurdum. Hasan dayım bir az yuxarıda Qurtlu bulaq deyilən bulağın üst yanında olurdu. Bəzən onlara gedir, uşaqları ilə oynayırdım. Hələ məktəbə getmirdim. Günlərin bir günü kənddə səda çıxdı ki, at oğrusu peyda olub. Filankəsin atını oğurlayıblar. Deyilənə görə at oğruları Gürcüstanın Ağbulaq (indiki Tetrisxaro) rayonunun Şıxlı kəndindən idilər. Bu kənd peşəkar at oğruları ilə tanınırdı. Kəndin canına vəlvələ düşmüşdü. Dayım da öz berdankasını götürüb damın ağzında gözətçilik edirdi. Dam deyəndə binanın birinci qatı idi. Bina iki qatdan ibarət idi. Daşdan hörülmüşdü. Daş pilləkanları da var idi. Bu oğrular kilidə-zada baxmırdılar, deyilənə görə, elə üsulca sökürdülər ki, heç kim duyuq düşmürdü. Zirzəni dibindən çıxardırdılar. Dayım bezəndən sonra yerini dəyişdi. Başqa bir üsula əl qoydu. İçəridə oğru ilə rastlaşsa idi, gərək öldürə idi. Xülasə, qan tökülməsini istəmirdi. Damın qabağındakı tayada oyuq düzəldərək ora girdi və oğrunun duyuq düşməməsi üçün önünü də otla örtdü. Bir müddət belə davam etdi. Çünki dayım bilirdi ki, onlar mütləq gələcək. At yaraşıqlı, yorğa at idi. Sorağı bütün kəndə yayılmışdı. Nəhayət, həmin an gəldi. İki nəfər oğru damın qapısına yaxınlaşdı. Zirzəni əllərində gətirdikləri yaraq-yasaqla söküb içəri girdilər. Dayım tez tayaya söykədiyi iki yoğun dirəyi qapıya dirədi. Qapının ağzındakı iri daşı da qapının ağzına tərəf diyirlədi. Onların çıxması mümkün deyildi. Dayım daş pilləkanlarla yuxarı qalxıb turbanın deşiyinə tərəf başını azca uzadaraq onlara dedi ki, mən sizə heç nə etməyəcəyəm. Müqavimət göstərsəniz, hay çəkəcəm, bütün kənd bura töküləcək. Və burdan sağ gedə bilməyəcəksiniz. Tüfənglərinizi peçin turbasının yerindən mənə tərəf uzadın. Mən də tüfəngsiz gələcəm, söhbət edək. Səhərin də açılmağına az qalıb. El oyandısa, qarşısını almaq mümkün olmayacaq. Bir az düşünməyə vaxt verirəm. Bir azdan durbanın yerindən tüfəngin qundağı göründü, dayım onu özünə tərəf çəkdi, sonra o birisini. Tüfəngləri tayanın o biri tərəfinə söykədi və içəri getdi. Damın o başında taxt var idi, yanında balaca stol və bir neçə kətil. Damın ortası kəsilmişdi. O biri tərəfdə qoyun-quzu, keçi saxlayırdı. Bu tərəfdə isə bir neçə inək buzov, at və daylaq vardı. Motalı taxtın üst yanında saxlayırdı, başından tutub bəri çəkdi. Motalı açıb xeyli çəçil dilimi və pendir qırığı çıxararaq stolun üstündəki boşqablardan birinə qoydu. Dayım onlara üzünü tutaraq, oturun,- dedi. Bir az qaranlıq idi, işığı yandırdı. Stolun o başında küpə var idi. Qapağını açdı, bir ovuc xımı turşusu çıxartdı. Bu xımını əsasən yunanlar hazırlayırdı. Görünür, yunanlar onun arvadına da xımı turşusunu qoymağı öyrətmişdilər. Butün bunları seyr edən oğrular yavaş-yavaş özlərinə gəlirdilər. Dayım hərmədən araq şüşəsini götürüb stolun üstünə qoydu, stolda balaca stəkanlar var idi. Onları yaxalayıb araq süzdü. Bu araq buğda arağı idi. Haçaqayanın o biri tərəfində meşəbəyilik edən osetinlər gətirirdi dayıma. Dayım da onlara quzu verirdi. Dayım stəkanı əlinə alıb dedi,- siz də götürün, siz oğru, mən də ev yiyəsi. Sizin gəlişinizi heç bir ev arzulamaz. Amma mən sizin sağlığınıza içəcəyəm. Beləcə bala-bala vura-vura dəmə gəldilər, bir-birilə yaxından tanış oldular. Getmək məqamı gələndə dayım ayağa qalxdı, indi gedə bilərsiniz, silahlarınızı da verəcəyəm, -dedi. Onlar da ayağa qalxdı, qapıya tərəf yönəldilər. Dayım onların yanında çox balaca olsa da əzəmətli görünürdü. Onlar isə uca boylu olsalar da qırılmışdılar, sanki balacalanmışdılar. Dayım tayaya söykənmiş tüfəngləri gətirib onlara verdi. Çəpərə qədər onları yola saldı və dedi: Bu elə düşmən kimi gəlsəniz, gəlməyin, dost kimi gəlsəniz istənilən vaxt gələ bilərsiniz,-deyib yola salmaq əlaməti olaraq sağ əlini qaldırdı. Onlar yavaş-yavaş üzü aşağı getdilər. Sən demə, aşağıda atları gözləyən daha birisi də varmış. Dayımın bundan xəbəri olmadı. Geri qayıdıb dama girdi, atını sığallamağa başladı, at razılıq əlaməti olaraq fınxırdı. Dayım başını ona söykəyərək, dedi,- sənsiz mənim axırım nə olardı.

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5