Fərhad öldü. Dünyadan bir insan əksildi. O qədər də yeni olmayan hadisə baş verdi – bir insan əbədi olaraq gözlərini yumdu. Hər kəs yenə də öz işində-gücündə, həyat dünən olduğu kimi özünün sonsuz axışına davam etməkdədir.

Sol qolunun vena damarını kəsdi, plastik üzqırxanla, ağrını hiss etməmək üçün qolunu suyla dolu vedrəyə saldı, beləcə huşunu itirəcək və ağrısız-acısız həyata vida edəcəkdi. Deyilənə görə bir məqamdan sonra ayılıb, yaşamaq instinkti işə düşüb, həyata geri dönmək, axan qanı saxlamaq istəyib, - əməliyyat işçilərinin çəkdiyi fotolarda qolunda sarğı olduğu görünür - yarasını sarımaq istəyib. Ancaq bu son çarpışmasında uğursuz olub Fərhad. Yazıb qoyduğu kağızda ölümündə kimsənin günahkar olmadığını bildirib.

Lakin bu ölən sıradan bir insan deyildi. Bu ölən insan rəssam idi. Hə, nə olsun ki, deyəcəksiniz, indi hər kəs rəssamdır, hamı çəkir, nə çox rəssam. Burada qeyri-adi nə var? Yox, elə deyil. Rəsmdən başqa həyatı olmayan bir rəssamdan gedir söhbət. Sənər onun həyatının bir parçası deyildi, tamamı idi. Sırf rəsm çəkməkdən ötrü prestijli işindən, yüksək maaşından imtina etmişdi. Fərq bundadır və bunun kimi bir çox şeydədir. Sıradan ölümlülərin edə bilməyəcəyi, onu adilikdən alıb qeyri-adiləri sırasına yazan bir çox özəllik...

Ölüm onun üçün qorxulu deyildi. İndi çoxları onun ehtiyac üzündən intihar etdiyini deyir, yazır. Fərhadı bu cür bəsitləşdirmək doğru deyil... Bir dəfə paraşütlə atılmışdı, yerə düşəndə bir ağacın qələməsi qoltuğunun arasına girib sol qolunu parçalamışdı. Dərin yara açılmışdı qolunda, çox gec sağaldı. Ancaq Fərhadın vecinə deyildi, gülüb deyirdi, “əşi boş şeydir”. Cəmi bir dəfə atılmışdı paraşütlə, hansısa imkanlı bir dostdan xahiş edərək bunu istəmişdi, onun üçün təşkil etmişdilər. Sadəcə bu təcrübəni yaşamaq idi məqsədi: “Cəmi bir dəfə yaşayırıq, görüm paraşütlə atılmaq necə olur” demişdi.

Fərhadın məsləhəti ilə Fritjof Nansenin, Road Amundsenin əsərləri ilə tanış olmuşam, onları Azərbaycan dilində nəşr etmişəm. Məni çox təsirləndirib. Norveçə gedəndə, indi muzey olan əfsanəvi "Fram" gəmisini tapmışam - Nansenin və Amundsenin gəmisini. İndi əgər Fərhadı bir az anlayıramsa, insan iradəsinin nadir nümunəsini sərgiləmiş bu insanların əsərlərini oxumağıma görədir. Fərhad onların dünyasında yaşayırdı, risk etmək, ölümün üstünə gözüqara getmək onun üçün adi hal idi. 2015-ci ildə qərarını verdi, həyatını tamamən sənətə həsr edəcəkdi, öz fərdi yaradıcılığından başqa bir işlə məşğul olmayacaqdı. Hansısa şirkətdə mühafizə qrupunun rəisi idi, tabeliyində 150 nəfər işçi vardı. İşdən ayrıldı, dağda, ormanda tək-tənha yaşamaq üçün hazırlıqlarını gördü, əşyalarını, kitablarını satışa çıxardı, keçmişi sıfırlayıb həyatına yeni səhifədən başlayacaqdı. Fərhad böyük ideyalarla yaşayırdı. Yaşadığı coğrafiyanın bu ideyalar üçün balaca olduğunu eyninə almırdı.    

Təqribən 5 ay Oğuz rayonunda, ormanda yaşadı. Meşə təsərrüfatında işləyən bir dostu ona bu işdə yardım etdi. Meşədə, meşəbəyi evində yaşadığı müddətdə 4 cilddən ibarət “Orman adamı” romanını yazdı, 3 cildini çap etdirə bildi. Qeyri-adidirmi bunlar? Əlbəttə, qeyri-adidir. Lakin onun bu cür ekstraordinar addımları insanlar tərəfindən coşquyla qarşılanmırdı. Fərhad başa düşmürdü, bəlkə də başa düşmək istəmirdi, kölə edilmiş cəmiyyətdə onun bu hərəkətləri yalnız istehza doğura bilərdi. Onu intihara gətirən səbəblərdən biri bu idi – sosial laqeydlik.

Fərhad dünya rəssamları haqqında iri həcmli ensiklopedik məqalələr toplusu hazırlamışdı. Onu çap etmək haqqında düşünürdük. Rəngli bir kitab olmalıydı, böyük xərc tələb edirdi, nəşr etmək mənim imkanlarım xaricindəydi. Gerçək sənətə deyil, tamaşaya, təlxək oyunlarına önəm verən kölələşdirilmiş cəmiyyətə belə bir kitab lazım deyildi, kitaba qoyulan xərclər geri qayıtmayacaqdı. Sonda Fərhad bu kitabı nəşr etməkdən vaz keçdi. Bir az əvvəl o faylı özümdə axtardım, tapa bilmədim. O kitabın taleyi necə olacaq, xilas etmək mümkün olacaqmı, bilmirəm. 

İllər keçdikcə dairə daralırdı, onu başa düşənlər demək olar ki yox idi. Fərhad bir dostuna israrla arvadını boşamasını tələb edirdi, dostunun acizliyi onu yandırıb-yaxırdı, “axı bu qadın sənin gül kimi talanntını söndürür, sən böyük rəssamsan, ailə-məişət bataqlığında boğulmamalısan” deyirdi. Özü bu addımı atmışdı, sənətini ailədən üstün tutmuşdu. Onun kimi ola bilməyən dostuyla da əlaqəsini kəsmişdi. Fərhad maksimalist idi. Həyatdan tələbləri yüksək idi. Yavaş-yavaş tüstülənərək yaşamaq ona görə deyildi.

Van Qoqu sevirdi. Onun haqqında dəfələrlə yazmışdı. Teoya Məktublar (rus nəşri) masaüstü kitabı idi. Van Qoqun sənəti öz dövründə demək olar ki, başa düşülmürdü. Maddi və psixoloji çətinliklər içində yaşadı. Cəmiyyətdə qəbul olunmama hissi, daxili əzabları və ağır depressiya onu 37 yaşında intihara aparmışdı. “Mənim sənətimə gələcəkdə dəyər veriləcək” deyirdi Van Qoq. Eyni sözlər Fərhada da aid idi. Onun “humanoid” rəsmləri başa düşülmürdü. Bu rəsmlərdə Fərhad nə demək istəyirdi? Bəlkə də çatdırmaq istədiyi məsaj bu idi: “Mən yer insanı deyiləm”. İndi ölümün pərdəsi arxasından hər şey fərqli görünür, kimlərsə bu rəsmlərdə hansısa mənaları kəşf etməyə başlayıb. Ancaq artıq gecdir. Fərhad yoxdur. Sağlığında buna ehtiyacı vardı. Rəsmlərini çox ucuz qiymətə satırdı, ancaq alan yox idi. Vaxt gələcək, onun rəsmlərini sataraq kimlərə varlanacaq, ancaq həyatın yüzillərdir davam edən bu ironiyası birməyəcək, sənətkar sağlığında acından öləcək, kimsə bunun fərqində olmayacaq.

Artqı neçənci dostumdur intihar edir. Bunlar Tanrının mənə bir işarəsimidir? Bütün düşüncələrimin, həyatdakı məna axtarışlarımın sonunda hələlik ən parlaq görünən ideya budur...

Fərhadın yoxluğu heç nəzərə çarpmadı, onsuz da yox idi bu həyatın içində. Öz kiçik emalatxanasına çəkilib rəsmlərini çəkirdi, bəzən günlərlə eşiyə çıxmırdı. Ölümü bir yarpaq titrəməsi kimi oldu, hiss olunmadan düşdü torpağa. Dostlar da istifini pozmadı, onu yada salıb bir əlcə status yazanlar yumor hissini itirmədi, ağrımadı, acımadı, soxum bu həyatın içinə demədi. Beləcə onun hekayəsi tamamlandı.

Bu böyük insana yas çadırı qurulmadı, ona aş-qaralı ehsan verilmədi. Fərhad özü belə itəmişdi. Ölümü həyatına bərabər olmalı idi. İkiüzlü deyildi, bir cür yaşayıb başqa cür dəfn olunmaq ona görə deyildi.

Lakin... Fərhad öz ölümü ilə, özünün intiharı ilə boz həyata, boz həyat yaşayanlara üsyan etdi, içində olduğu cəmiyyətə bir mənəvi yüksəklik qazandırdı, adiliklə barışmadı, özünün uşqalıq ideallarına sadiq qalmanın, adiliyə yuvarlanmamanın, boz həyatla barışmamanın mümkün olduğunu sübut etdi. Bizim üçün mənəvi bir zirvə yaratdı, o zirvənin adı bundan sonra “Fərhad zirvəsi” olacaq.

Fərhad öldü. Dünyadan bir insan əksildi. O qədər də yeni olmayan hadisə ">