Məhəmməd Salur

Bədii tərcüməmizə dair

Bizdə bədii tərcümənin nəinki dünya, hətta  region standartlarından da aşağı, həvəskar səviyyədə, əsasən “rusdilli” olduğu məlum həqiqətdir.  Məncə, bunu həvəskarlara qismən bağışlamaq olsa da, peşəkarlara, xüsusən də yazarlara heç keçmək olmaz.

Dövrünün ən istedadlı yazarlarında biri, bəlkə də birincisi olmuş Əkrəm Əylislinin bir tərcüməsi nümunəsində bu fikrimi əsaslandırmaq istəyirəm.

Onun Markesdən çevirdiyi “Gözlənilən bir qətlin tarixçəsi” tərcüməsi kifayət qədər çoxdankı olsa da, 10 il əvvəlki təkrar nəşri (Q.Q.Markes, Seçilmiş əsərləri, B.2010) onu qədərincə “cavanlaşdırıb”.

Əylislinin öz ana dilini də, rus dilini də (bu dildə təhsil alıb) yaxşı bildiyi, az qala, ikidilli olduğu  şübhə doğurmasa da, həmin tərcümədə bir sıra kobud səhvlərə yol verilmişdir.

Belə ki, “kraxmal”ı “nişasta”ya, “tülpan”ı “zambağ”a çevirməməyini, bəlkə də,  ona keçmək olar, ancaq “hinduşka”nı “hind toyuğu”na, “qirlyanda”nı (mütərcim onu “qrilyand” eləyib) –“hörüy”ə, “lunatik”i “qəməri xəstə”yə, “kupel”i “xaç suyuna salma çəni”nə, “tamarind”i(onu da “tamarin”ə döndərib) “hind xurması”na tərcümə etməməsini bağışlamaq olmaz.

Əylislinin Karib dənizini “Qəraib”, musiqiçiləri, çalğıçıları “sazanda”, zərb alətini “nağara”  “etməsi” də kobud səhvlərdir. O, çoxları kimi, “hindu” və “hindi”ni qarışdırır, silah sözünün cəmi olan “əsləhə”ni gah “əsləh”, gah da “əslah” kimi verir.

Rus dilində cümlənin bağlayıcı ilə başlaması məqbul ola bilər, bizim dildə isə cümlənin “və” bağlayıcısı ilə başlanması ədəbi dil qanunlarına uyğun deyil. Halbuki verilən tərcümədə 10-a yaxın  cümlə məhz belə başlayır...

Bu əsəri mütaliəçi kimi oxuduğuma görə, bütün tərcümə səhvlərini görməmyim təbii olar, tərcümə mütəxəssisi isə burada daha çox qüsur tapa bilər...

Məncə, bizdə ədəbi tənqidlə yanaşı, tərcümə tənqidi də olsaydı, bu sahədə daha böyük irəliləyişə nail olmaq olardı.

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5