Azad olmaq asan deyil

Azad olmaq asan deyil

Tural Şahtaxtinski
 
Azad olmaq asan deyil.
 
Söz azadlığı, özünü ifadə azadlığı, düşüncə azadlığı, heç nədən çəkinməmək, necə varsan elə olmaq və s.
İnsan həmişə belə olmaq istəyir. Hətta  özünü aldadır, özünü və ətrafını inandırmağa çalışır ki, əslində o yaşadığı həyata özü istəyərək qərar verib. Əslində özü düşünüb ki,  cəmiyyət həmişə düzdür, xalqın neçə illər adət etdiyi qayda-qanunlar gözəldir. İçində yaşatmaq istədiyi bütün arzularını, düşüncələrini, qərarlarını bu yalana qurban verir. Artıq alışır, öyrəşir, adət halına düşür həmişə məsləhət almaq, həmişə aslı olmaq, həmişə özümdən böyükdürsə  demək düzdür deyib dediklərinə əməl etmək.
 
Cəmiyyətin yazılmayan dildən-dilə, eldən-elə, nəsildən-nəsilə keçən qanunlarına alışmaq, ömrü boyu bu
gedişatla yaşamaq özünü unutmaq, özünü məhv etmək deməkdir. 
Bu yaşam, bu vərdiş, bu alışqanlıq hərdən sənə əsəb, həyacan, gərginlik, hər cür çətinlik verər və bu çətinliyə rəğmən yenə də bu qaydalarla yaşamaq deməkdir. Öz düşüncəndən, öz varlığından, öz ağlından, özünə güvənməkdən uzaqlaşmaq; yalan xəyallarla, saxta arzularla yaşamaq deməkdir. "Mən" deyəndə titrəmək, qorxmaq, çəkinmək deməkdir. Bir dəfə qaydanı pozub özün istədiyini etdinsə qınaqdan, asılmaqdan, kəsilməkdən qorxub, gizlənə-gizlənə, iki üzlülük edə-edə öz istəklərinin arxasınca getmək deməkdir.
 
Maraqlıdır deyilmi? Niyə insan bütün bunlara dözür?
Adət-ənənə, mentalitet, vərdişlər bütün bunlar neçə illərdir xalqın beynində qalır,  yaşayır, böyükdən kiçiyə və beləcə nəsildən-nəsilə keçir. Hər
dövrdə az da olsa bütün bunlara qarşı olan bir toplum olur amma nəticə olaraq hələ heçnə əldə edilməyib. Bu qaydalar, bu adətlər hətta insan ölümünə də səbəb olur amma gözə görünmür, dilə düşmür, yaddaşlarda böyük bir iz qoymur.
 
Yeni nəsil necə olur ki, hamılıqla bu zəhərdən qurtula bilmir? Bəlkə səbəb zamanı gələndə özləri də bütün bu yaşadıqlarına rəğmən kiçik bir hədiyyə alırlar ona görə beləcə davam edirlər? Bəli bütün bu yaşadıqlarına görə sən də vaxt gələcək mükafatlandırılacan. Özün kimdənsə, kimlərdənsə aslısan və vaxt gələcək sən də kimisə, kimlərisə özündən aslı edə biləcən. Bütün varlığınla özünü inandıracan ki, biri ya bir neçəsi səndən aslıdır. Sənin ağlına, sənin məsləhətinə ehtiyacı var. Və bütün varlığınla çalışacan ki, sən dediyin olsun. Hər yola əl atacan. Zəhəri özündən çıxarıb qarşındakına
sancmaq  uğrunda əldən-ayaqdan düşəcən və beləcə sən də həyatından məmnun qalacan. Amma diqqət etsən görəcən ki, sən hələ də "mən" deyəndə içində bir narahatçılıq var. Sən hələ də cəmiyyətdən, ətradan aslısan. Çünki məmnun qaldığın bu həyat belə cəmiyyət üçündür, onlardan aslıdır. Əlində olan mükafatı özün yox cəmiyyət sənə qazandırıb.
 
Bütün bu mənasızlıqdan, boşluqdan, lazımsız həyat tərzindən azad olmaq nədir bəs? Cəmiyyəti söyə-söyə, döyə-döyə, təhqir edə-edə azad etmək mümkün deyil. Azadlıq hər bir fərdə aiddir. Fərd özü anlamalıdır ki, azadlıq nədir. Məcbur edə bilərik sən cəmiyyəti at, bunu bacardıq bəs özünü hara atsın?  Fərd özü azad olmaq istəyirmi?
 
Məsələn ata övladını məcbur edib iqtisadçı edir. Bəs övlad özü nə olmaq istəyir? İstədiyi bir şey varsa bunu özü
deməlidir. Niyə demir? niyə qarşı çıxmır? niyə vaxtında mübarizə aparmır? Çünki  özünə əmin deyil, artıq özünə, öz ağlına,  bacarığına şübhə edir. Artıq qəbul edir ki, o öz ağlı ilə heçnə əldə edə bilməyəcək, böyüklər düz deyir əslində mən elə əsl iqtisadçıyam. Bu övlad üçün ən asan yoldur. Əziyyəti, zəhməti, düşünməyi, qərar verməyi asanlaşdıran ya da heç lazım bilməyən bir yol. Özünə güvənən, əmin olan insan öz həqiqətlərini subut etmək üçün, qorumaq üçün, öz həəqiqətləri ilə yaşamaq  üçün hər cür əziyyətə dözəcək və hamı ilə mübarizə aparacaq. Bu asan deyil. Hər kəs bunu bacarmaz. 
Həmişə böyüklər,  həmişə kimlərsə, həmişə cəmiyyət düzdür deyə yaşayan birini əslində bəlkə  sən özün düzsən,  bir düşün, sına deməklə azad etmək olmaz. 
Niyə ömründə bircə dəfə belə olsa azadlığı dadan biri birdə bu azadlığına
ömürlük sahiblənməyə qayıtmasın?  Çünki  qarşıda bütöv bir cəmiyyət və əziyyət durur. Hər cür təhlükə və  çətinliklərlə üzləşə bilər. Azadlıq uğrunda  mübarizə aparmaq lazımdır deyirik amma baxın hər bir fərd bunu istəyirmi  ya istəyirsə bacarırmı?
 
Mentalitet mənasızdır, böyüklər həmişə düz deyil, adət-ənənələr  lazımsızdır,  cəmiyyət mənə qarışa bilməz demək asandır. Amma bunu həqiqətən yaşamaq çox çətindir. Bunun üçün iradə, ağıl, savad, dünya görüşü sözün əsil mənasında "düşünən insan" lazımdır. Hər bir fərd bunları özündə hiss etməli, bilməli və formalaşdırmalıdır. Çətindir çünki hazır qaydalarla yaşamaqdan fərqli olaraq böyük əziyyət tələb edir. 
 
Və təbii azad insan hamını azad görər, heç kimi özündən aslı etməyə çalışmaz. Bu da bir növ adət halını
alar. Fərdlər azaddırsa  bunu özündən kiçiyə ötürər və nəsildən-nəsilə keçər. Beləcə adətimiz azadlıq olar. 
 
Azadlıq uğrunda mübarizə aparmaq ata, ana, qardaş, bacı, qohum, qonşuya nifrət etmək, düşmən kəsilmək deyil. Azadlıq ölüm deyil. Azadlıq sadəcə yaşamaqdır. Yaşamaq!  Cəmiyyət sənə hər damğanı vura bilər əsas odur sən həqiqəti bilirsən. Yaşayın və icazə verin hamı yaşasın !

Qiymət 4.75/5 (95%) (4 səs)

Digər xəbərlər

Bu dahilikdir başqa adı yoxdur!

Azərbaycanın ilk mobil nəşriyyatı istifadəyə verildi

Boşanma işləri üzrə hakim

Səkinə Qərib. "İsanı öldürən insanlıq"

Yusif Hansen. "Müasie ədəbiyyatda qız tutan yazarlar"

Şərhlər