Açarya Balkrişna. Yoga elminə giriş

(Yoga Vinanam kitabından)

Yoqa bədəni və zehni təmizləyir və tam sağlamlığı təmin edir, bu da bu dünyada xoşbəxtlik üçün təməldir. Buna görə də, yoqa, ilahi xoşbəxtlik və dünyəvi zövqlərə nail olmaq üçün nəzərdə tutulan param-nihsreya (moksa), əldə etmək üçün vasitədir.

Yoqa ilə bağlı müxtəlif ənənələr bu əbədi xoşbəxtliyə nail olmaq üçün (bir vasitə kimi) bəzi oxşar və müxtəlif yoqanqaları (yoqanın hissələri) olduğunu irəli sürmüşdür. Mütləq başa düşmək lazımdır ki, bu əlamətlər arasında yalnız universal və bütün insanlar üçün faydalı olanlar yoqaqqas (yoqa əlamətləri) hesab olunur. İnsan bu qollar arasında yalnız universal və bütün insanlar üçün faydalı olanların yoqanqa (yoqanın hissəsi) hesab olunduğunu başa düşməlidir.

Digər qollar isə iman sistemlərinin, məzhəblərin, dinlərin, fəlsəfələrin, mədəniyyətlərin, cəmiyyətlərin və ənənələrin çərçivələrinə uyğun olaraq bəzi xüsusi üstünlüklərə malik ola bilər. Universal, əbədi və hər kəs üçün mövcud deyildirlər, yoqanqa (yoqanın hissələri) hesab edilmirlər.

Yoqanın səkkiz hissəsi

Yamadan tutmuş samadhiyə  qədər olan bu səkkiz hissə yoqanı ən yüksək vəziyyətə çatdırmaq üçün vasitələrdir.

Rsis, yoqis,  acaryas (hind ənənəsinin ustaları) və bu elmi bilən digərləri isə sadhakaları bütün yoqanqanı tətbiq etməyə yönəldirdilər, çünki hər biri samadhi yolunda bir və ya digər formada bir-birinə kömək edir.

Hər üç sariraların (sthula-fiziki, suksma-astral and karana- adi) pancakosa (annamaya, pranamaya, manomaya, vijnanamaya və anandamaya), astacakra (muladhara, svadhisthana, manipura, anahata, visuddhi, ajna, manas və sahasrara), müxtəlif nadilər (ida, pinqala və susumna da daxil olmaqla ümumilikdə yeddi yüz  iyirmi yeddi milyon iki yüz on min iki yüz bir nadi), antahkarana (mana, buddhi, citta və ahankara) və s. adlı müxtəlif tərkib hissələri qismən və ya tamamilə yoqanqaların hər birinin təsirinə məruz qalır, belə ki, bu fəaliyyət günəşin çıxması ilə bütün canlılarda müşahidə edilir.

Sariranın (bədən) üç forması vardır: the sthula (fiziki bədən), suksma (astral) və karana (adi). Sthula sarira gözlə görünə bilən bədəndir. Prthvi (torpaq), jala (su), agni (od), vayu (hava) and akasa-dan (kosmos və ya səma) ibarətdir.

Suksma sarira (incə bədən) səkkiz elementdən ibarətdir: - manas (fikir), buddhi (zehin), ahankara (eqo), beş jnanendriya (qulaqlar, dəri, gözlər, dil və burun), beş karmendriya (ağız, əl, ayaq, anus və tənasül orqanı ) və beş tanmatra (səs, təmas, görüntü, dad və qoxu kimi incə elementlər).

Gunas sattva, rajas və tamas ” karana sarira” nı təşkil edir. Bunların üçü də prakrtinin formalarıdır (əvvəlki forması naməlumdur), beləliklə  bunlar hər yerdə müxtəlif ölçüdə mövcuddurlar və hər bir orqanizm üçün eyni xüsusiyyətə malik olurlar.

Astanqa-yoqa məşqləri cittada (fikir) olan napaklığı aradan qaldırır.  Bu, vivekakhyatinin (gözüaçıqlıq haqqında məlumat) əldə olunması ilə sadhakanın (təcrübəçi) atmasının maariflənməsinə gətirib çıxarır, yəni atmanın öyrənilməsi azadlıq əldə edilənə qədər davam edir.

Bu  rsisin göstərdiyi kimi yoqanın əsas məqsədidir. Bu yolda sadhaka həm fiziki həm də zehni sağlamlığa qovuşur.

Astanqayoqanın səkkiz qolunun da qarşılıqlı olaraq bir-birinə bağlı olmasına baxmayaraq, yamanın düzgün şəkildə tətbiq edilməsi ilə təcrübəçi  həyatın beş zəif tərəfindən bir-bir qurtula bilər və onlar üzərində uğur əldə edə bilər.

Himsa (zorakılıq), asatya (yalançılıq), styeya (oğurluq), abrahmacarya (promiskuitet), parigraha (birdən çox şeyə sahib olmaq arzusu)- Bu beşlik dünyəvi zəiflik hesab olunur.

Astanqayoqağnın ikinci qolu olan niyamanın tətbiqi vasitəsilə, təcrübəçi asauca (təmizliyin azlığı), asantosa (narazılıq), alasya (tənbəllik), svadhyayahınata (özü-özünü müşahidənin azlığı) və nastikata (ateizm) üzərində qələbə qazanır. Yoqa sahəsində irəliləyiş və daha yüksək səviyyəyə nail olmaq bu cür təcrübə sayəsində mümkündür. Asana, pranayama, pratyahara, dharana, dhyana and samadhiğni tətbiq edən təcrübəçi özünü müvafiq olaraq bədənin tarazsılığından, beş əsas paranalara (prana, apana, udana, samana və vyana)  nəzarətin azlığından və müvazinətsizliyindən, beş duyğu orqanının (caksu göz, srotra qulaq, jihva dil, tvak dəri və ghrana burun)  və beş hərəki orqanın (vak, pani, pada, payu və upastha)  dəyişkənliyindən və öz istəyilə həyata keçirdiyi addımlardan, manasın (fikir) asılılığından, buddhinin (zəka) eqoizmindən və ajnananın (cəhalət) zülmətindən qurtara  bilir.

Yoqanın dhatusu (kök) samadhi mənasında mövcud olan “yuj”dur. Cittavrttisin (əqli modifikasiyaların) tam nəzarəti və ya dayandırılması samadhidir. Yoqadarsananın sutrakarası (tərtibatçısı) olaraq Maharsi Patanjali, samadhinin yoqa formasına nail olmaq istiqamətində sistemli şəkildə hərəkət edərək yoqanın səkkiz qolunu xronoloji şəkildə təsvir etmişdir.

Yama (müsbət yönlərin inkişaf etdirilməsi), niyama (mənfi yönlərin aradan qaldırılması), asana (fiziki duruşlar), pranayama (nəfəs və enerji texnikaları), pratyahara (bioenerji və çakra texnikaları), dharana (konsentrasiya texnikaları), dhyana (meditasiya texnikaları) and samadhi (supermeditasiya texnikaları)- bunlar yoqanın səkkiz qoludur.

Ahimsa (qeyri-zorakılıq), satya (doğruluq), asteya (qeyri-tamahkarlıq), bramhacarya (bakirəlik) and aparigraha (çox şeyə sahib olmaq arzusunun olmaması)-bu beşlik yama adlanır.

Beş yama (məs. ahimsa, və s.) kama, krodha, lobha və s. kimi əqli pozğunluğun aradan qaldırılması istiqamətində fəaliyyət göstərən yoqanın təməl prinsipləri və əsas dayağıdır. Citta saflıq və dinclik əldə edir və yoqi yoqa yolunda irəli doğru addımlayır. Yama  xüsusi olaraq atma ilə əlaqəli davranışları, niyama isə xarici davranışları göstərir. Xarici davranışların təkbaşına tətbiqi ilə atmika unnati (mənəvi irəliləyiş) əldə edilə bilməz. İnsan niyamaların adi müşahidəsi ilə deqradasiyaya meyilli olur. Manu da yuxarıda qeyd olunan düşüncəni dəstəkləyir və deyir:

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5