Emil İsmayıl

GƏMİ

h e k a y ə 

Axşam saat səkkizə on dəqiqə işləmiş, işdən çıxıb Çıraq Plazanın qabağından “79” saylı avotbusa mindim.

Avtobus dördüncü dayanacağa- “Nizami” metro stansiyasına çatan kimi, oradan düşüb üzü yeraltı keçidə tərəf getdim. “Nizami Mall”, “Cafe Meydan”, “Grandmart” market, “Fərid Optik” və bir neçə belə, kafe, mağaza, aptek sırasından sonra yeraltı keçidə çatdım. Keçidə enib sağa buruldum. Paltar, ayaqqabı, hədiyyə satılan dükanların sırasını ötüb sağ pilləkənlə yuxarı, “Bessini” paltar mağazasının üzbəüzünə gəldim.

Mağazanın qarşısından aşağı- qaranlıq binaları keçib yenə sağ tərəfə,

“Flora Hostel”ə çatmamış, yolun yuxarısı ilə qalxdım. Quliyev küçəsinə çatdım. Axşam işdən sonra, yorğunluğumu almaq üçün tez-tez baş

çəkdiyim bara gəldim. Ənənəvi olaraq, hər axşam şəhərdəki barlarda, restoranlarda, elə burada da konsert saat səkkizdə başlayırdı. Konsertin başlamağına beş dəqiqə qalmışdı. Dekabrın otuz birindən on səkkiz gün keçsə də, barın səhnə ilə üzbəüz olan yerində, Yeni il ağacı

yığışdırılmamış, oturacaqların üstünə qoyulmuş Şaxta baba papaqları hələ də götürülməmişdi. Sahəsi böyük idi. Burada oturmaq üçün iki yer var idi. Masaların olduğu hissə, depozitlə verilirdi. Bar adlanan yerdə isə,

oturacaqlar pulsuz idi. Pulsuz oturacaqların olduğu yerdə, dörd rəngdə stul yan-yana düzülmüşdü; biri qara , o biri sarı, digəri qırmızı, o birisi də göy rəngdə. Sarı rəngli stula oturdum. Oturduğum yer, taxtadan düzəldilmiş rəflərə baxırdı. rəflərdə araqlar, şərablar, pivələr yan-yana qoyulmuşdu.

Oturan kimi, narıncı papaqlı, sarı paltarlı, eynəkli, uzun bığlı, qısa saqqallı, təxminən iyirmi altı-iyirmi yeddi yaşında olan barmen menyunu mənə

uzatdı. Menyunun bir üzündə fast-food, çərəzlər, salatlar, o biri üzündə isə alkoqullu, alkoqolsuz içkilərin siyahısı var idi. Çox vaxt burada yemək üçün, şaurma, yanında da portağal meyvə suyu seçirdim. Bu dəfə menyunu az da olsa, dəyişdim. Şaurmanın əvəzinə toyuq burgeri, portağal meyvə suyunun əvəzinə də şaftalını seçdim. Sifariş verdiklərim gələnə kimi, bu axşam səhnədə çıxış edəcək müğənni də gəldi. Barmenlərlə görüşüb, məndən arxa oturacaqda oturdu. Onların hal-əhvalını soruşdu.

-Necəsiniz?

Onlardan biri cavab verdi;

-Yaxşı. Sən?

-Nasazlamışam bir az.

Müğənni həm onlarla hal-əhval tutur, həm də telefonla başını qatırdı.

Səkkizdən on beş dəqiqə keçmişdi. Yeməyi sifariş verməyimdən də.

Sifariş masaya gəldi. Meyvə suyu ilə boğazımı yaşlayıb, toyuq burgerini yeməyə başladım. Yeməklə məşğul ikən, müğənni gördüyü bir videonu barmenlərdən birinə göstərdi:

-Elcan, sən canı buna bax. Murad Arif klipi başqa səviyyəyə daşıyıb ey…

Göstərdiyi videoda, Murad Arifin “Möhtəşəm” klipi gedirdi. Elcan videoya baxa-baxa dedi:

-Murad Arifin səsi olmasa da, bacarığı var..necə deyirlər…hə! Əzmi var. Müğənni gülə-gülə qarşılıq verdi:

Müğənni söhbətini bitirib səhnəyə getdi. Barmen mənlə söhbətə başladı:

 -Necəsiniz?

 -Şükür. Siz?

 -Belə də, yavaş-yavaş. İşlər necə gedir?

 -Özünə görə. Sizdə?

 -Şükür Allaha, pis getmir.

 -Yeni il konserti necə keçdi?

 -Ooo…səhər saat altıda çıxdıq bardan…

 Araqları stəkanlara doldurandan sonra, ofisiantı çağırdı:

 -Elvin, gəl götür bunları!

 Elvin araq setini götürüb, oturduğum yerdən üzbəüzdəki dörd nəfərlik masaya tərəf getdi. Elcan qabağına kiçik taxta məcməyi qoyub, balaca stəkanları məcməyinin üstünə düzdü. Bu dəfə də söhbətə Elcan davam etdi:

-Harada qalırsınız?

 -Azadlıq prospketində

 -Qardaş, Azadlıq prospekti Səməd Vurğun küçəsindən başlayır, Nəsimi metrosuna kimi. Azadlıq prospektinin harasında qalırsan?

-Hə…Koala park. Neçə ildir ki, orada qalırsan?

-Dörd ildir. Siz harada qalırsınız?

-Beş mərtəbənin yanıda. Əvvəl harada qalırdın?

-Əlizadədə. Təbriz küçəsində. Köhnə adı ilə Çapayev

-Yerazsan? Orada mənim tanıdığım xeyli yeraz var.

-Yox.

-Ya gürcüstanlı?

-Gürcüstanlı da deyiləm.

Söhbətmizin şirin yerində, cavan bir oğlan bara yaxınlaşdı. Elcan onunla salamlaşdı:

-Vay! Ömer kardeşim kendine gelmiş! Ömər də gülə-gülə cavab verdi:

-Kardeşinə varsa, bir dənə pivə. Həminki pivədən.

-Kak vseqda. Bu saaat. Burada oturursan?

Ömər, oturduğum yerdən sağdakı masanı göstərdi:

-Yox, uşaqlarla gəlmişəm. Orada.

-Yaxşı. Cavad! StaraPraga! Filtirsiz! Beşinci masaya!

-Oldu!

Elcan, Öməri yola salıb, mənimlə söhbətinə davam etdi:

-Haradansan?

-Laçından. Siz?

-Sisyandan.

-Bizim də bir tərəfimiz Dərələyəzlidir.

-Day de ki, yerazam da. Elə-belə demirəm ki. Laçının o tərəfi də Sisyandır. Bu vaxt ofisiantlardan biri Elcanı çağırdı:

-Elcan, Ceyhun gitaranı qoşa bilmir! Bir kömək elə də!

Elcan, Ceyhunun yanına getdi. Mən də yeməyimə davam elədim. Ceyhun gitara problemini də həll edib, ifaya başladı. İlk oxuduğu mahnı da “İçerim ben bu akşam” mahnısı oldu.

Konsert gec başladığından, barda qalmağa həvəsim öldü. Neçə gündür ki, Stevan Şvayqın novellarını axtarırdım. Bakı Kitab Mərkəzinin vebsaytına girib, kitabı axtarışa verdim. Kitabın anbarda olduğunu gördüm. Elcanla sağollaşıb, oradan çıxdım.

Bardan üzüaşağı gedib Preziden Kitabxanasının yaxınlığına çatdım. Oradan sağa dönüb Xaqani Ticarət Mərkəzinin yolunu tutdum. Yanında keçdiyim restoranların birində türk mahnısı oxunurdu. Mahnıda təxminən belə deyilirdi:

Kızlar, sizi öpemmi?

Yanınıza gelemmi?

Siz ana kucağında,

Ben soğuktan ölemmi?

Mahnını səsini o qədər yüksəltmişdilər ki əlli addım aralıdan keçən adam da. mənim eşitdiklərmi eşidə bilərdi. Restoranların sırası ilə addımlayıb, McDonalds-ın qabağında çatdım. Konstruksiyaları hələ də yığışdırılmamış, Novruz bayramında, Yeni il ərəfəsində açılan yarmarka yerinin qarşısında, kimsə qarmonda “Nənəm, nənəm!” mahnısını ifa edirdi. Bir xeyli adam da qarmon ifaçısının başına yığışmışdı. Mən adamların yanına çatanda, ifaçı repertuarını dəyişdi. Qarmon çalan təxminən on dörd-on beş yaşında, qara gödəkçəli, qara paltarlı, qara papaqlı, qara ayaqqabı geyinmiş, qarayanız bir oğlan idi. Oğlanın, qara qarmonunda ifa etdiyi mahnı mənə tanış gəlsə də, adını yadıma sala bilmədim. Yanımda qulaq asan oğlanların birindən soruşdum:

-Qaqa, mahnının adı nə idi? Oğlan mənə tərəf çevrildi:

-Olmuşam məsti-xumar , yenə gözlərim axır

-Hə…yadıma düşdü…

azərbaycanlı olduğunu yadına salır. Nə olsun ki ey, bayağıdır! Hər nədir! Əsas odur ki, öz dilimdədir! O ifa edə-edə, yanımdakılar da, mahının nəqarətini oxuyurdular:

Olmuşuq məsti-xumar Yenə gözlərimiz axır, Yenə gözlərimiz axır Məncə, göy guruldayır, Göydən ildırım çaxır, Göydən ildırım çaxır…

Yanımdakı oğlana sarı döndüm:

-Qaqa, yuxarıdan gəlirəm. Türk, ərəb mahnısından basıblar ey, özüm ölüm. Ə, bu boyda şəhərdə, biri yoxdur ki, bizim mahnımızı oxusun?

Oğlan narazı-narazı dilləndi:

-Nə veclərinədir ey…neftin pullarını basıb yeyiblər…oğraşdır…kafe, restoranın yiyəsi də yüz-iki yüz qabağa düşsün deyə, onlara girir…

“Bakılı balası” , bu keflinin sümüyünə düşmüşdü. Ritmə uyğun oynamağa çalışırdı. Ona baxa-baxa bayaq danışdığım oğlana sarı döndüm:

-Nə qəşən oynayır!

-Var-yoxuna lənət! Zor edir! Borcu yox, xərci yox…ayə, ay, kişi! Əlindəkini yerə qoy, rahat oyna!

Kişi əlində çanta ilə, qollarını asta-asta qaldırıb, ağır-ağır oynayırdı.

Qarmon çalan da həvəsə gəlib, mahnını ürəklə ifa edirdi. Kefli, mahnıdan cuşa gəlmişdi:

-Ay can, ay can! Çal ey, çal!

Mahnını dinləyə-dinləyə sağa-sola baxdım. Özümüzünkülərdən savayı, çinli, türkiyəli, ərəblər də də bura toplaşıb “Bakılı balası”na qulaq asır,

həm çalanı, həm də oynayanı videoya çəkirdi. Oynayan cibindən bir manat çıxarıb qarmon çalanın, qabağına qoyduğu çantaya atdı. Sonra əlindəki paketdən oyuncaq gəmi götürüb, çantanın üstündə tarazlamağa çalışdı.

Tarazlayıb, gəminin başına dolana-dolana, “Bakılı balası” na oynamağa davam etdi. Onlara tamaşa edənlər də, oynayanın böyür-başından ehiyatla keçib çantaya qəpik, manat atırdılar. Keflinin kefi, qarmon çalana bərəkətli gəlmişdi.

Bu şux məclisi yarımçıq qoyub, Xaqani Ticarət Mərkəzinə tərəf üz tutdum. Oradan sağa burulub, Bakı Kitab Mərkəzinə sarı getdim.

-Salam, axşamınız xeyir. Stevan Şvayqın novellaları var sizdə? Satıcı başını kompyuterdən qaldırıb mənə baxdı:

-Salam. Bağışlayın, hansı kitab?

-Stevan Şvayqın novellaları

 Oğlan kompüterdə kitabı axtarmağa başladı;

 -Stevan Şvayq…olmalıdır….azərbaycanca istəyirsiniz, rusca?

 -Mümkündürsə, azərbaycanca.

 Kassir qabağımızdan keçən satıcını çağırdı:

 – Фарид, помагай клиента. On хочет Стеван Цвейг, на азербайджанский.

-Ладна. Gəlin

 Mən, satıcı ilə bərabər, kassanın arxasındakı kitab rəflərinə sarı getdim. Satıcı kitabı axtarmağa başladı. Rastına çıxmadı. Veb-saytda tapdığım kitabı ona göstərdim. Üzbəüzdəki rəfə yaxınlaşıb, orada axtardı.

Kitab tapılmadı.

-Kitab satanın adı nə idi?…

-İlkin?

-Hə, İlkin. Aşağıdadır?

Kişi, əli ilə pilləkənləri göstərdi:

-Keç, aşağıdadır.

Dükana girdim. İlkin, başında Sovet İttifaqı əsgərlərinn geyindiyi papaq, dirsəyini şüşəli vitrinə söykəyib, ərəb müştəri ilə danışırdı:

-Ten manat.

İlkinlə salamlaşıb, ondan istədiyim kitabı soruşdum:

-Keç ora, bax gör. Orada olmalıdır.

Orada dediyi, suvenirlərin satıldığı sıradan arxadakı kitab sırası idi. Ora keçib, sağa-sola eləcə göz gəzdirdim. Kitabı axtarmağa hövsələm yox idi. İlkinin yanına qayıtdım.

-İlkin, yox idi ey orada. İlkin qaşlarını çatdı:

-Orada baxdım, Orada da yoxdur İlkinin dediyi yerə baxmamışdım.

-Düzü heç özüm də kitabların yerini əzbər bilmirəm. Sabah Maksim gələr, ondan soruşarsan

-Elə… yaxşı. Di sağ ol.

-Sağ ol.

Dükandan çıxıb “Sahil” metrosuna tərəf getmək istədim. Fikrimdən döndüm. Geri-Nizami Gəncəvi adına Milli Azərbaycan Ədəbiyyat Muzeyi tərəfə getdim.

Muzeyin binasına çatana kimi, kafe, restoran, mağaza sırası keçib, binanın qabağına çatdım. Ora çatanda, muzeyin qabağında iki cavan oğlanın “Ötən günlərimi qaytaraydılar” mahnısını oxuduğunu eşitdim. Yaxınlıqdakı restorandan da Fares Karamın “El Tannoura” mahnısı oxudulurdu. Küçənin ortasında iki mahnı, iki mədəniyyət yarışırdı.

Mənə bircə kəlmə “can” söyləyəsəydin, O bircə kəlmənə min can verərdim.

Ömrünü, gününü, dərd eyləsəydim, Ömrümü, günümü qurban verərdim.

***

Le be assir tannoura? Billha ayyoun il sabab Heye bi alla mağrura

İşıq dirəyinə söykənib, həvəslə gənclərin oxuduğu mahnını dinləyirdim.

Məndən başqa, onlara qulaq asan yox idi. Uşaqlar əllərindəki səs

gücləndirici ilə mahnını daha ucadan oxumağa çalışırdılar. Restoranın

yiyəsi də, üç-beş yağlı ərəb müştəri tutsun deyə, “El Tannoura” mahnısının desibelini artırırdı.

Mahnını dinləyəndə, bir də gördüm ki, bayaq “Bakılı balası”na oynayan kefli, indi buna oynamağa gəlib. Ağır-ağır addımlayıb, oğlanların üzbəüzünə gəldi. Mahnıya qulaq asmağın başını buraxıb, ona tamaşa

elədim. Ayaqlarını yan-yana qoyub, iki addım qabağa, iki addım arxaya getməyə başladı. Yerində sağa-sola fırlandı. Kefli, cibindən bir manat çıxarıb, oxuyanların qabağındakı çantaya atdı. Bayaqkı oyuncaq gəmini yenə paketdən götürüb, pul qoyulan çantanın üstündə tarazlamağa çalışdı. Tarazladı. Gəminin başına dolana-dolana oynamağa davam elədi…

O çağlar necə də mənə haydılar! Könlümə, gözümə şəfəq yaydılar… Ötən günlərimi qaytaraydılar,

Gələn günlərimi qurban verərdim!…

-Gəlin, a bala , ləpə götürün, ləpə…

Necə fikirli idimsə, heç xalaya sarı dönüb, ondan ləpə də almadım. Kaş alaydım. Heç nəyin xətrinə yox, bircə onun xətrinə ki. o yaşlı qadın müştəriləri azərbaycanca çağırırdı. Yazanda fikir verdim. Azərbaycanca.

Öz dilimdə. Muzeyin qabağında “Ötən günlərimi qaytaraydılar” mahnısını oxuyan cavanların, qara qarmonla “Olmuşam-məsti xumar” “Bakılı balası” ifa edənin, bu mahnılara oynayan keflinin dilində…

Bayaq dinlədiyim gənc ifaçıları pilləkənlərdə gördüm. “İçərişəhər” metrosuna tərəf gedirdilər. Kefli də qabağımızda sağa-sola səndirləyə- səndirləyə addımlayırdı. Az qalsın ki yıxılmışdı. Hərəmiz bir tərəfdən yaxınlaşıb, qollarından tutduq. Əlindən saldığı gəmini ona verdim. Kefli bizə tərəf baxıb gülümsünə-gülümsünə dedi:

-Allah canınızı sağ eləsin.

Yolumuza davam etdik. “El Tannoura” nın səsi kəsilmişdi. İndi başqa bir restoranda, Kanqinin “Найти тебя” mahnısınını oxudurdular.

Где ты? Мой человек