Qeyri-adi bir kitabla tanış oldum. Ümumən dokumental əsərlər oxumağı xoşlayıram. Bu səfər sözün əsl mənasında bəxtim gətirdi. Oxuduğum kitab dramatik gerçəkliyi əks etdirən ciddi bir araşdırmanın məhsulu idi.

Son beş gün ərzində Norveçli araşdırmaçı jurnalist Erika Fatlandın “Sovetistan” kitabını bitirmişəm. Əsər jurnalistin Türkmənistan, Qazaxıstan, Qırğızıstan, Tacikistan və Özbəkistan səyahətindən qeydləri özündə əks etdirir. Çox maraqlıdır, faktlarla dolu olsa da, bədiilik də qatıb kitaba. İmperiya dövrü və tarixi köklərimizin eyniliyi baxımındın dəyərlidir.

Norveçli jurnalist-yazar Erika Fatland çoxları üçün qaranlıq, sirli olan keçmiş Sovet respublikalarından Qazaxıstana, Türkmənistana, Qırğızıstana, Tacikistana və Özbəkistana səfər etmiş, bu ökələrin zəngin tarixini, adət-ənənələrini, siyasi və iqtisadi durumunu usta bir qələmlə təsvir etmişdir. Bir zamanlar 70 ilə yaxın bir müddətdə bir imperiyanın tərkib hissəsi olan bu dövlətlər 1991-ci ildə müstəqillik əldə etdikdən sonra fərqli inkşaf yolları tutdular.

Kitabı oxuduqca regionda yaşayan ayrı-ayrı insanların taleyi ilə, şəhərlərlə, heç yerdə və heç zaman oxuya bilməyəcəyiniz hadisələrlə tanış olacaqsınız. Peşəkar təhlil, faktlarla və inandırıcı sübutlarla qüvvətləndirilmiş təhkiyə isə bir zamanlar eyni dövlətin tərkibində yaşadığımız Mərkəzi Asiya xalqları haqqında yazılmış bu kitabı bizim üçün daha da maraqlı və oxunaqlı edəcək.

Növbəti bitirdiyim əsər isə İsveçli rejissor İngmar Bergmanın “Sehirli fənər” adlı memuarıdır. Rejissor çətin inkişaf edən karyerasından, ailə həyatından və arzu-istəkləri yolunda atdığı addımlardan yazır. Rejissor müxtəlif illərdə “Oskar” və “Qızıl palma budağı” mükafatlarına layiq görülüb. Hər iki kitabı Alatoran Yayınları-ndan əldə edə bilərsiniz. Rasim qaracaya tövsiyələrinə görə təşəkkür edirəm.

Bu aralar çalışıram mütaliəyə daha çox vaxt ayıram. Kino və ya serial bir o qədər cəlb eləmir, nə yalan deyim. Hal-hazırda isə Gi de Mopassanın “Həyat” əsərini oxuyuram. Təklif edirəm, oxuduğumuz və ya oxuyacağımızı planlaşdırdığımız kitablar barəsində yazaq, paylaşaq, tövsiyə edək. Və aydınlansın ətrafımız!

Əsərdən parça

Mərmər şəhər

Bütün mərmərlər bir-birinə qarışmışdı. Hündür mərtəbəli binalar ağ örpəyə bürünmüş əzəmətli və hündür  amma şəxsiyyətdən mərhum meşə kimi ucalırdılar. Hansı tərəfə çevrilirdimsə eyni mənzərə ilə qarşılaşırdım: parıldayan, ağappaq mərmər! Mən yaponlar kimi şəkilləri çəkdim: pəncərədən və  sürətli. Şəkillərin əksəri heç nəyə yaramırdı.

Hündür binaların arasından keçən maşın yolu həqiqətən də neft ölkəsinə laiq idi: səkkiz zolaqlı, geniş və xüsusi dizayn verilmiş küçə fənərləri ilə işıqlandırılmış...Maşınları isə həqiqətən də əllə saymaq olardı, hamısı tərtəmiz idi, par-par parıldayırdılar. Mersedeslərin sayı aşkar başqa maşınlardan çox idi. Geniş səkilərdə isə piyada gözə dəymirdi. Orada yalnız güman edirəm ki, darıxdığı üçün hərdən bir keçən maşınları saxlamaq üçün çubuğunu qaldıran bir-iki polis gözə dəyirdi.

Adama elə gəlirdi ki, bu şəhərdə hər şey gələcəyə aiddir. Hətta avtobus dayanacaqlarında belə kondisionerlər quraşdırılmışdı. Amma çatışmayan gələcəyə aid insanlar idi. Hava limanındakı xaosla şəhər arasındakı kontrast adamın gözünə girirdi. Mərmər binaların qabıqları parıldayırdı, küçələr isə boş idi. Yalnız arx kənarlarında insanlar gözə dəyirdi. Bir topa qəddi əyilmiş, əyninə narıncı arxalıq geyinmiş qadın ciddi cəhdlə işləyir, şəhəri tərtəmiz saxlamağın qeydinə qalırdılar. Onlar otları kəsən, ədavət aparan, qazan basdıran partizan əsgərlərə bənzəyirdilər.

“Aşqabad belə gözəl şəhərə prezidentimizə görə çevrilib”  solğun bənizli, balaca uşaq atası, təxminən otuz yaşlarında olan sürücüm Aslan mənə dedi. Son üç kəlməni, avtomatik, tələsik tələffüz etdi. Sanki hər dəfə müsalmanlar peyğambərlərin adını çəkəndə deyirlər ha “ allahın salamı olsun ona”. Bu cür səsləndi. Ya da biz norveçlilər nəzakət xətrinə “xala xətrin qalmasın deyə” “sənlə bahəm”, “çoxsağol” ifadələrini necə işlədiriksə, o tərzdə.

Aşqabad bu şəhəri ziyarət edən hər kəsin nəfəsini kəsəcək tərzdə tikilib. Mərmər binalar çığırır: baxın görün biz nələrə nail olmuşuq. “baxın da, baxın bizə”! Ola bilər, dünya mətbuatı səhradkı kiçik bir mərkəzi asiya ölkəsinin nələrə nail olmasına biganədir, amma Qinnesin rekordlar kitabı var axı. Təşkilatçılar bu eksentrik ölkəni diqqətdə saxlayırlar. Keçən il paytaxt sakinləri daha bir rekordu bayram edə bildilər: Aşqabad dünyada bir kvadrat metrə düşən mərmər fasada görə birinci yerdədir. Deyilənə görə İtaliyanın Karrara mərmər karxanası Türkmənlərin bu minerala olan doyumsuz sevgisinə görə tezliklə bomboş qalacaq. Daha əvvəl Aşqabad sakinləri dünyanın ən hündür fontanı olan şəhərdə yaşadıqları üçün öyünürdülər. Özü də nəzərə alın ki, Türkmənistanın təxminən 80 faizi səhradır. Aşqabadın səkkiz zolaqlı yollarından kənarda səhranın qızılı qumları hər istiqamətdə uzanaraq parıldayır. Mərmər məhəccərlərin içərisində isə su fontan vurur. Hara gedirsənsə get, su şırnağının,şırıltının səsini eşidəcəksən. Bundan əlavə Aşqabad həmçinin dünyanın ən hündür ( hündürlüyü 46.7 metr) şeytan çarxı atraksionuna ev sahibliyi  edir. Bu nağıllardakı kimi şüşədən hazırlanmış, bağlı vaqonlara sahib, dayanmadan fırlanan konstruksiyadır. Aşqabadın televiziya mərkəzi 211 metr hündürlüklü ulduz formasında hazırlanmışdır və dünyanın ulduz formalı ən böyük elektronik mərkəzidir. Bir müddət dünyanın ən hündür bayraq dirəyi də Aşqabadda olmuşdur. Amma bu rekordu artıq uzun müddətdir ki, digər keçmiş Sovet ölkələri ötüb keçmişdir.

Amma ən böyük uğur  perespektivləri italiyan mərməri ilə bağlıdır.  Bu səbəbdən cəh-cəlallı hündür mərtəbəli binalar bir qədər daha sadə mərmər tipi  ilə üzlənmişdir. Amma yenə də hər tərəf mərmərdir. Müxtəlif  nazirliklər üçün, xüsusi məscidlər və prezident sarayı üçün isə digər tərəfdən bahalı  və seçmə mərmərdən istifadə edilmişdir. Bütün bu hökümət binalarının dizaynı və tikilməsi xarici şirkətlər tərəfindən -əsasən fransız və türk-həyata keçilirmişdir. Mühəndislər bəzi nazirlik binalarına xüsusi görkəm bəxş edə bilmək üçün xeyli səy göstərmişlər: Xarici işlər nazirliyinin binasının başında mavi qlobus qoyulub. Təhsil nazirliyinin binası isə yarım açıq kitab şəklində inşa edilmişdir. Stomotoloji fakültə diş formasında tikilmişdir- çox güman bu ideya yeni prezidentin ixtisisca diş həkimi olması ideyasından ilhmalanmışdır. Media nazirliyi də kitab şəklində tikilmişdir- sadəcə bu dəfə qapalı kitab şəklində. Kitabın sağ yuxarı küncündə birinci prezidentin portreti parıldayır.

Türkmənistanın iki prezidentinin portretlərinə ölkənin hər yerində rast gəlmək mümkündür. Hələ də ölkənin hər şəhərində Türkmənbaşının qızıldan olan heykəllərinə rast gəlmək mümkündür. Türkmənbaşı Sovetlər birliyin çökməsindən ölən gününə- 2006-cı ilə kimi ölkəyə rəhbərlik etmişdir. Paytaxt da onun heykəlləri ilə doludur, özü də onlar hamısı bir-birinə bənzəyir. Kostyum-şalvarlı, təpədən dırnağacan bürokrat olan, ağıllı baxışlara sahib rəhbər...Onun xələfi, daha çox yeni prezident kimi tanınan Qurbanqulu Berdimuhammadov daha müasir bir ifadə seçmişdir: portret fotosu. Paytaxtın hər yerində onun iri, simasında atalıq qayğısı əks olunan portretləri asılmaqdadır. O bütün şəkillərində mistik, Mona-Liza gülüşünə bənzər gülüşlə gülür. Artıq aeroportda, viza nəzarət məntəqəsində onun portretləri ilə qarşılaşdım. Sonra isə şəhər dəniz portunda və hotel resepşnında da onun portlerləri gördüm. Orada kişinin şəkili bütöv bir divarı zəbt edirdi. Türkmənistanda sən heç yerdə yalnız  ola bilmərsən. Hər nə qədər boş küçə ilə hərəkət etsən də, prezidentlər sənə baxır.

Maşının pəncərəsindən asılı qalmışdım, fotoaparatın düyməsini o qədər basdım ki, axır şəhadət barmağım keyidi. Həm qlobusu, həm qızıl heykəlləri, həm də səkkiz zolaqlı yolu kameramın yaddaşına köçürdüm. Aslan məni düşünərək sürətini azaldırdı, amma maşını heç zaman saxlamırdı. Küçədə çox polis nəfəri görəndə isə məndən kameranı kənara qoymağı xahiş edirdi. Müəmmalı təhlükəsizlik tədbirləri səbəbindən bəzi strateji binaların- prezident sarayı, yaxud saysız-hesabsız hökümət binaları olsun- şəkillərini çəkmək qeyri-qanuni əməl hesab edilirdi. İnzibati binaların da şəkillərini çəkmək yasaq idi. Onların isə sayı-hesabı bilinmirdi. Xatirə lövhələrini və yubiley heykəllərini isə əksinə, nə qədər istəsəydim, bir o qədər şəklini çəkə bilərdim. Müstəqil dövləti tərənnüm edən hər bir abidəni, hər bir heykəli, fontanı: müstəqiliyin beş illiyi, on illik yubileyi, on beş illik yubileyi və iyirminci il dönümü. Bu tarixlərin hər biri şəhərin ümumi mənzərəsində öz aşkar əksini tapmışdır. Müstəqillik abidəsi Sovetlər birliyindən 1991-ci ildə ayrılmanı simvolizə edirsə, konstitusiya abidəsi ölkənin gənc konstitisiyasının şərəfinə ucaldılmışdır. Deyəsən bu xalqın ürəyi dolu imiş və doldurmağa da böyük əraziləri var. Sovetlərin birliyinin Moskvada yerləşən əsas söz sahibləri Aşqabadı heç zaman əsas rol ifaçısı gözündə görməyiblər. Ruslar çox erkən, 1881-ci ildə burada qarnizon şəhərinin əsasını qoymuşlar. Və sonradan səhranın ortasında tədricən müasir bir şəhər böyüdü, inkşaf etdi. 1948-ci ildə şəhər  güclü zəlzələ nəticəsində bir neçə saniyənin içində batdı. Geriyə yalnız kül qaldı. Yüz min insan həyatını itirdi. Sovet hakimiyyət düzdür, şəhəri yenidən tikdi. Amma açığı bir o qədər də entusiazmla deyil. Onlar boz sementdən adi beşmərtəbə binalar, bir iki məcburi – şeytan çarxı və elektrik maşın olan- park açdılar, bir-iki yaşıllıq olan parka əl gəzdirib yenidən açdılar, regional tarix muzeyi açıb içinə də bir-iki içi doldurulmuş heyvan və iki-üş köhnə daş kəsək qoydular. Bu gün isə sovet layihə verənlər, şəhər salanları öz əl işlərini tanımazlar.

“Bura bizim olimpiya kəndimizdir” Aslan biz daha bir mərmərlə üzlənmiş inzibati binanın qarşısından keçərkən izah edir. Ağ divarlarda  biatlonçuların və medalları təqdim etmə mərasimlərinin nəhəng şəkilləri var. Üzgüçülük hovuzu tərtəmizdir. Təbii ki, prezidentimizin uzaqgörən siyasəti nəticəsində. Rinqlər də artıq hazırdır. Hə, atletlərin yaşayacağı mənzillər də təhvil verilmək ərəfəsindədir.”

-Mən bilmirdim ki, türkmənistan Olimpiya oyunlarına ev sahibliyi etməyə hazırlaşır. Mən dedim.

Aslan mənə incik baxışla baxdı.

2017-ci ildə biz Asiya olimpiya zal oyunlarına ev sahibliyi edəcəyik. O məlumat verdi.

Asiya qitəsinin özünün olimpiya oyunlarının olmasından xəbərim yox idi. Amma heç nə demədim. Hələ heç nahar vaxtı da deyildi, amma şəhəri bir dövrə vurub yorulmuşdum. Kameramın ekranından bateriyanın qırmızı işığı yanırdı. Adətən səfər proqramını özüm müəyyənləşdirirəm. Amma bu dəfə turizm şirkətinin qulu oldum. Türkmənistanda qısa transiz vizası ilə olanlar istisna olmaqla, qalan hər kəs gəlməzdən öncə səfər ərzində proqramını təsdiq üçün hakimiyyət nümayəndələrinə göndərməlidirlər. Turizm şirkətləri isə xaricilərə tam məsuliyyət daşıyır və 24 saat ərzində çox nadir hallarda onları yalız buraxırlar. Amma birinci prezidentin ölümündən sonra qaydalar bir qədər yumşaldılmışdır, o cümlədən indi turistlər Aşqabadın küçələrində yalnız başına dolaşa bilirlər. Amma bu şəhərdə polis nəfərlərinin sayı o qədər çoxdur ki, siz onsuz da daimi nəzarət altındasız. Qeyd etdiyim kimi, turizm şirkətinin  bir nümayəndəsi növbəti üç həftə ərzində hər zaman, hər yerdə -bircə gecə istisna idi- mənim yanımda olurdu. Üç həftə maksimum zaman kəsimidir. Ondan artıq heç bir turistə ölkədə qalmağa icazə verilmir.

Aslan insanla dolu, nəhəng bir meydana doğru buruldu. Meydanın axırında bir saray ucalırdı. Giriş yunan sütunlarının üzərində idi, sarayın göy damı isə səmaya doğru qübbələnirdi. Qızıldan hazırlanan iki peqasus ( qanadlı at) sütünların başından insanları salamlayırdı.

-Bu prezident iqamətgahıdır? Mən təsirlənərək soruşdum.

-Yox e. Dəlisən? Bizim sevimli prezidentimiz şəhərdən kənarda, qapalı yerdə yaşayır. Bu birinci prezidentin dövründə, 1998-ci ildə açılmış tarix muzeyidir. Aslan mənə giriş bileti aldı və açılıb-bağlanan qapılardan içəri ötürdü. Mən zalan girən əsnada gözətçi işığı yandırdı. Binanın interyeri qəhvəyi rəngdə və sovet nişanəsini özündə saxlayan üslubda idi.  Bu isə barok üslübunda olan eksteryeri ilə ciddi zidiyyət təşkil edirdi. Divarlar boyunca uzun  ətəkli qadınlar dayanıb astadan söhbət edirdilər. Mənim bələdçim Ayna iyirmi yaşlarının başlanğıcında olardı və tələbə uniforması geyinmişdi.  Bu sinəsində əllə işlənmiş naxışlar  olan uzun qırmızı paltar idi. Başına isə qırmızı, yastı papaq qoymuşdu. Uzun saçından iki uzun, qalın hörük düzəltmişdi. Türkmən qadınları arasında ənənəvi olarar saçı belə hörmək dəbdədir. O məni ciddi salamlayandan sonra liftə doğru yönəlməyimə göstəriş verdi.

-Muzeyin qonaqları çox olurmu? Mən soruşdum. Bu sualı daha çox nəsə soruşmaq xətrinə vermişdim.

-Bəli. Mən Aynanın səs tonunda rişxənd çalarını sezmədim.

-Onda bircə bugün belədir?

-Hə. O yenə ciddi cavab verdi.

Ayna bir maşın idi. Işarəedici çubuqla silahlanaraq o mənə Türkmənistanın 5000 illik tarixinə effektiv səyahətə götürdü. Monoton tonla, özü də sürətlə mənim üçün  tam yad olan adları, illəri sadalayırdı. Hansısa şəhərin salınması, hansı dövlətin nə zaman mövcud olması haqqında ona bir neçə dəfə  yenidən suallar verməli oldum. Ayna isə bütün cavablarını  qıcıqlı “ Qeyd etdiyim kimi...” ifadəsi ilə başlayırdı.

Ayna məni içi müqəvva heyvanların, zinət əşyalarının, içki içmək üçün istifadə edilən buynuzların arasından keçirdiyi əsnada mənə dünyanın bu hissəsi haqqında əslində nə qədər az informasiyaya sahib olmağım aydın oldu. Romalılar romalılar olmazdan çox-çox öncə belə burada mədəniyyət və şəhərlər mövcud olmuşdur. Mederlər, əhmənilər, partelər, sasanilər, səlcuqlar kimi böyük sülalələr Marqiana və Xarəzm kimi qüdrətli dövlətlər. Ölkə  qərblə şərqin qovşacağında, səhranın ortasında yerləşir və qonaqsevməz səhradan başqa da heç nə ilə  müdafiə olunmur. Bu səbəbdən də illər boyu baş verən işğallar, hakimiyyətin bir sülalədən digərinə keçməsi ümumi mənzərəni bir qədər də çətinləşdirir.

Ayna şərqi türkmənistanda tapılan islama aid saxsı qabları nümayiş edəndə mən çaşqın halda soruşdum:

-Şərqdə onda buddistlər olmayıb?

-Qeyd etdiyim kimi, olub. Amma 700 cü illərdə baş tutan ərəb işağılan qədər.

Proqramıma görə axşam asudə vaxtım vardı. Ayağıma yüngül yay ayaqqabısı keçirib boş zamanımı şəhərin geniş, boş küçələrində var-gəl etməklə keçirdim. Aorelin əvvəlləri idi, hava norveç yay axşamı kimi mülayim idi. Türkmən yayları isə heç də mülayim havalı deyil. Temperatur tam 50 dərəcəyə kimi yüksələ  bilir. Demək kondisionerlə təhcir olunmuş avtobus dayanacaqlarını görəndə təəcüblənməyə dəyməz.

Möhkəm, atletik polis işçisiləri ciddi nəzərlərlə məni süzürdü.ara-sıra qırmızı ətəkli tələbə qızlar dəstəsi, yaxud kostyumlu, qalstklu oğlanlar yanımdan ötüb keçirdi. Sonra yenə tək qalırdım. Binaların divarlarından isə yeni prezident öz mülayim, anlaşılmaz baxışı ilə baxırdı. Bir anlıq özümü əlli-altmış il keçmişdə hiss etdim. Sanki Sovetlər birliyinin ən qüdrətli çağlarına düşmüşdüm. O zaman isə küçələrdə əhalisini nəzarətdə saxlayan Stalin idi. O zamanın sənətkarları bir dəfə bacarıqlarını işə salıb diktatorun müsbət keyfiyyətlərini göstərə bilmişlər: Ciddi idarəçiliyinə, paranoid şəxsiyyətinə, təkhakimiyyətliyinə baxmayaraq sənətkar hər zaman onun simasına bir qədər nəzakət, bir qədər də hissiyyat – demək olar ki, ata kimi- qata bilirdilər. Yeni prezidentin portretində də mən sənətkarlardakı o bacarığı sezə bildim. Nəhəng, çərçivəyə salınmış şəkildəki adam, dairəvi, xoş yanaqlara malik idi. Amma heç bir halda kök ya sallaq görünmürdü. Əksinə, qayğıkeş baxışları və mistik gülüşü ilə simasından sağlamlıq yağırdı.

Qızıl, mərmər və neon işıqlara bəzədilmiş təbdəbəli fasadları olan ticarət mərkəzləri hətta Dubayın ən “bərkgedən”  dəbli ticarət küçələrinə belə acıq verə bilərdilər. Amma hər parıldayan qızıl deyil. İçəri girəndə görürsən ki, adi, çürümüş bazardır. Satılan şeylər də könə piştaxtalara düzülmüş ucuz Turk paltarları və sadə kosmetikadır. Bütün ölkədə xarici bankların kartlarını qəbul edən yalnız üç bank var.Onlardan  birini Sofitel Oğuzkənd hotelinin geniş lobbisinə qoyublar təmtəraqla. Eksperiment üçün kartı salıb 50 dollar çıxartmağa cəhd etdim. Connection failed. Bankmamat mənə pul verə bilməyəcəkdiş.

Qaranlıq bir dövrdən sonra şəhər artıq işıqlıq bayramına çıxıb. Hər bir mərmər daşı qayğıkeşliklə işıqlandırılıb. Və çoxsaylı fontanlar, su kanalları davamlı olaraq rəngini dəyişməkdədir. Heç bir su şırmağı qaranlıqda deyildi.

“Aşqabad gecələr daha da gözəl olurş Aslan vurğuladı. O məni şəhərin ən prestijli retoranlarından birindən götürməyə gəlmişdi. Restoranın ən hündür nöqtəsindən Şəhərin görüntüsü adamı valeh edirdi. Əvvəl restoranın çölündəki terrası seçmişdim, amma çox keçmədi ki, bəzənib- düzənmiş insanlar buranı doldurdular. Kişilər italiyan parçasından dərzilərin tikdiyi kostyumlarda, qadınlar isə bədənlərinə kip oturan parıldayan paltarlarda idilər.  Bu qadınlarda mən nə baş örtüyü, nə uzun libaslar, nə də kalağayılar gördüm. Işıqlandırılmış kanallar qədər rəngarəng geyimlərdə olan ofisnatlar qonaqlara spirtli içkilər və şirələr daşıyırdılar. Səsgücləndirici vasitəsiylə ətrafa musiqi səsi yayılırdı. Saat səkkiz idi və məclisin qızğın vaxtı idi.

Desertin axırıncı tikəsini içəri ötürəndən sonra məclis demək olar yeknlaşmışdı, adamlar yığışmağa başlamışdılar. Türkmənsitan paytaxtı saat 11-də bağlanır. Istər ara günləri olsun, istərsə də həftəsonu. Bu saatdan sonra açıq olan bar və restoranlar bağlanmaq və böyük miqdarda cərimələnmək təhlükəsi ilə üz-üzə qalırlar.

Axşam yatmazdan öncə rahatlanmaq üçün otelə qayıdanda duşa girdim. Yuyunma ləvazimatları qoyulan rəfdə külqabı vardı. Otağı köhnə siqaret tüstüsüsün iyi ağırlaşdırmışdı. Siqaret çəkilməyən otqa istəsəm də mümkün olmadı. 1997-ci ildə Türkmənistanın birinci prezidentdi ürəyindən əməliyyat olunur və siqaret çəkməyi tərgitməli olur. O ictimai yerlərdə siqaret çəkməyi qanunla qadağan edir. Bu səbəbdən də Aşqabadda hazırda yalnız qapalı məkanlarda siqaret çəkmək mümkündür.

Mən bir az da utancaqlıqla tez əynimi geyindim. Bələdçi kitabçasında qeyd edilir ki, əcnəbilər üçün olan bütün hotellər dinlənilir. Bəlkə elə nömrəmə kamera da quraşdırıblar? Divardakı iki gül rəsmini qaldırdım, rəflərə, telefona baxdım. Televizoru, soyuducunu da axtardım, amma heç nə tapmadım. Amma yenə də mənə elə gəlirdi ki,  kimsə mənə baxır. Bu hissdən azad edə bilmədim özümü.Nazik mələfənin altına girdim və döşəyin tüklərinin belimi dalamasını hiss etdim. Gözlərimi yuman kimi mərmər binalar meşəsi üzərimə hücum çəkdi. Hər bir bina prezidentin oğlansayaq gülüşünə və izahedilməz, qəhvəyi simasına bürünmüşdü.

sü

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5