Edqar Allan Po

Quzğun

 

 

O qalın cildli, əcaib kitabları düşünərək,

Gecəyarı oturmuşdum yorğun-arğın, hələ oyaq.

Elə yuxu gələn anda, taqqıltı eşitdim birdən,

Kimsə döyürdü qapını ehmallıca, çox utancaq.

“Qonaq gəlib,” fikirləşdim, “Ziyarətə gəlib qonaq,

Başqa kim olar ki, bu vaxt?”

 

Ah, dəqiq xatirimdədir, bir dekabr gecəsiydi,

Döşəmədə əks edirdi şölələnib yanan ocaq.

Dan sökülsün istəyirdim, ölüb getmiş Lenorumun

Buraxdığı ağrıların çarəsini axtararaq.

Mələklərin çağırdığı Lenorum qayıtmayacaq,

Gəlməyəcək bir də heç vaxt.

 

Bənövşəyi pərdələrin xışıltısı, əvvəllər heç

duymadığım bir qorxuya saldı məni, sən işə bax!

Həyəcanım yatsın deyə, ayağa durdum və dedim:

“Ehmalca qapını döyür, mütləq gecikmiş bir qonaq,

Gec gəlibdir ki, utanır… yoxsa döyməzdi bu sayaq,

Başqa kim olar ki, bu vaxt?”

 

Tezliklə özümə gəlib utana-utana dedim:

“Qadınsınız, yoxsa kişi, məni bağışlayın ancaq.

Elə yavaş döydünüz ki, otağımın qapısını,

Elə yavaş döydünüz ki, mən yuxuya getdiyim vaxt,

Çaşıb qaldım.” Öz qapımı araladım və baxaraq,

Zülmət gecə gördüm ancaq.

 

Gözlərimi qaranlığa dikib baxmağa başladım,

Ürkək nəzərlərlə baxdım, qorxub ehtiyatlanaraq.

Sükut hakimdi ətrafda, havada tərpəniş yoxdu,

Pıçıltıyla bircə kəlmə Lenor dedim, bir söz ancaq,

Pıçıltım gedib qayıtdı… qayıtdı qanadlanaraq,

Lenor eşidildi ancaq.

 

Yerimə qayıdan kimi yenə taqqıltı eşitdim,

Əvvəlkindən daha güclü, əvvəlkindən daha şaqraq.

“Əlbəttə ki,” fikirləşdim, “Pəncərədən gəlir bu səs,

Ürəyim də sakitləşsin, baxım, qorxu düşsün uzaq,

Yəqin küləkdir çırpılır pəncərəyə taqqataraq,

Başqa nə olar ki, bu vaxt?”

 

Pəncərəni açan kimi, müqəddəs günlərdən qalma

Quzğun uçdu otağıma, elə bil gəlmişdi qonaq.

Heç mənə fikir vermədi, çox incə bir hərəkətlə,

Uçdu qapının üstünə, qanadlarını çırparaq,

O Palladanın büstünə qanadlarını çırparaq

Oturub qaldı daş sayaq.

 

Qara Quzğunun varlığı, cəsarəti, görünüşü

Həyəcanımı qaçırtdı, gülümsədim toxdayaraq.

“Baxmayaraq ki, yolunub,” dedim, “Başında tüklərin,

Çox da qorxulu deyilsən, sən gəlmisən bizə qonaq.

Ölüm sahilində səni çağırırlar bəs nə sayaq?”

Quzğun baxıb dedi: “Heç vaxt!”

 

Heyrətləndim mən Quzğunun dil açıb danışmağına,

Dediyinin mənasını başa düşməsəm də ancaq.

Əlaqəsiz cavab idi, burası da var, qoy deyim,

Belə bir quş uçub gəlməz, hər insana olmaz qonaq,

Qanad çalıb Palladanın büstü üstə basmaz caynaq.

Quzğun qonaq gəlməz heç vaxt.

 

Bəlkə də mənasız deyil dediyi bu iki kəlmə,

İçindəki niyyətindən Quzğun verdi mənə soraq.

Bunu deyib yenə susdu, mən danışdım əvəzində:

“Dostlarım getdi yanımdan, məni tək-tənha qoyaraq,

Məni yalqızca buraxıb, gedəcəksən sən də sabah.”

Quzğun baxıb dedi: “Heç vaxt!”

 

Sükutdan səksənib dedim: “Yəqin ki, əzbərləmisən,

Bu sözlər yadigar qalıb, yaddaşına həkk olaraq

İnsafsız bir fəlakətin haqladığı sahibindən.

Sən bu sözləri deyirsən, aramsız təkrarlayaraq,

Düşünmədən, fasiləsiz, həm indi, həm də ki, bayaq….”

Quzğun baxıb dedi: “Heç vaxt.”

 

Daima mənimlə olan kədər, qüssə itib getdi,

Kürsünü çəkib oturdum, balışı rahatlayaraq.

Keçmiş əsrlərdən qalan Quzğun düz qabağımdaydı.

Quzğun haqda fikirləşdim, dərin xəyala dalaraq,

O dediyi kəlmələri beynimdə dolandıraraq.

Necə deyirdi o? “Heç vaxt.”

 

Atəşli gözləri indi sinəmi didib-dağıdan

Quzğun haqda düşünürdüm, xəyallarım varaq-varaq…

Birdən ağırlaşdı başım, düşdü balışın üstünə,

Məxmər üzlü balışımın, hədsiz rahat, hədsiz yumşaq.

Daha Lenorun əlləri balışa toxunmayacaq.

Dəyməyəcək bir də heç vaxt.

 

 

Elə bil ki, əks-səda verən addımları ilə

Mələk keçdi qabağımdan, əlində nur saçan çıraq.

Hirslənib özümə dedim: “Tanrının yazığı gəlib,

Göndərib mələklərini, özünə gəl, deyə, axmaq!

Özünə gəl, o kədərli xatirədən qurtularaq.”

Quzğun baxıb dedi: “Heç vaxt!”

 

“Ey müqəddəs varlıq,” dedim, “Uğursuz quşsan, ya şeytan.

Bəlkə elə cəhənnəmdən gəlmisən yanıma qonaq?

Danışırsan, çıxır səsin qorxu dolu otağımda.

Mənim nicatım hardadır, nə olar ki, versən soraq?

Dərmanım o dünyadadır, çatdır mənə bir sən soraq.”

Quzğun baxıb dedi: “Heç vaxt.”

 

“Başımızın üstündəki Tanrını sevirsənsə de,

Ey müqəddəs varlıq,” dedim, “Kədərimi azaldaraq.

Ruhum uçub o dünyada, gözəl cənnət bağlarında

Lenorla görüşəcəkmi, arzu-kamına çataraq?

Mələklərin çağırdığı Lenorla qarşılaşaraq?”

Quzğun baxıb dedi: “Heç vaxt!”

 

Durub qışqırdım ki: “Uç get, tərk et mənim otağımı,

Ölüm sahilinə qayıt, küləklərə qoşularaq.

Xatirə də qoyma burda, bir lələyin də qalmasın.

Tənhalığımı pozma, get, uçub get, qanad çırparaq,

Ürəyimin göylərindən köçüb, get, qanad çırparaq.”

Quzğun baxıb dedi: “Heç vaxt.”

 

Palladanın büstü üstə yerini də rahatlayıb

Sakitcə oturub Quzğun, əhvalını pozmayaraq.

Xəyal quran bir İblisin gözləriylə mənə baxır,

Düşür divara kölgəsi, titrəşərək, oynaşaraq,

O kölgədə üzən ruhum, əsarətdən çıxmayacaq.

Çıxa bilməyəcək heç vaxt!

 

 

 

Tərcümə: Həmid P.

Redaktə: Zahid Sarıtorpaq

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5