Anfilada*

 

Hər normal sayılan şəxs yalnız hissələrlə normaldır.

(Z.Freyd)

Səmirsizliyə qulaq kəsil, həyatda məğmun olduğun o tək bircə şeydən ilham al. İrəlidə səni mükafat gözləyir - əbədi məkanın. Mən artıq pəncərə yanı ilə dama dırmaşan üzüm tənəyini də aydın görürəm. Dodaqlarında pozulmaz təbəssüm, tam səssizlikdə yatacaq, məni qovlamağı heç ağlına da gətirməyəcəksən. Sonsuz, oyanışsız yuxunu qoruyan özüm olacağam.

(M.Bulqakov)

 

 

 

 

 

 

 

 

Pusurdu. Nəfəsini qısıb gözcükdən baxır, bir şey anlaya bilmirdi. Maraq və təəccübdən az qala öləcəkdi.

- Sağ ol, sənin kompaniyanı dünyada heç nəyə dəyişmərəm. Sən vaxtı dayandırmağı bacarırsan. Sənlə adam heç qocalmaz.

- Mənə də çox xoşdu sizinlə ünsiyyət. Tez-tez gəlin.

Qadın səsləri idi.  Sonra kişi səsləri də hay-küyə qoşuldu.

- Salamat qal. Dediklərimi unutma.

- Unutmaram. Sağ olun.

- Getdik.

- Hələlik.

- Sağ ol. Gəl öpüm.

- Çatan kimi zəng edin.

- Mem, sizi bir də nə vaxt görə biləcəyəm?

- Yaxınlarda ümumi dostumuzun yubileyi gözlənilir. Orda görüşərik.

- Mən iki günə Amsterdama uçuram. Ümid edirəm, yubileyə qədər dönərəm.

- Yəqin ki...

- Mən də, mən də sizinlə görüşü gözləyəcəm, gözəl xanım. Siz məclislərin gözüsüz, sizsiz heç nəyin ləzzəti yox.

- Xudahafiz.

- Məndən bütün dostlara salam deyin.

- Sağlıqla qalın.

Qapı önündə adi vidalaşma mərasimi. Qəribə bir şey yox idi, amma qəribədən də o tərəfə inanılmaz bir şey vardı. Mənzilin giriş qapısı hər dəfə açılıb örtülür, qonaqları iki bir, üç bir çölə ötürür, öpüşmək, əl tutmaq... amma bu qədər hay-küyün içində bir ins-cins gözə dəymirdi. Elə bir ucdan sağollaşıb gedirdilər, gedən kim idi, ötürən kim, nə qonaqlar, nə ev sahibi görünmürdü.

Onların mərtəbəsində işıq yanmasa da, aşağıda yanırdı və pilləkən qəfəsi müsafirləri gizlədəcək qədər qaranlıq deyildi. Qəfildən canına üşütmə düşdü. Az qala bağrı yarılacaqdı.

Bura bir neçə gün idi ki, köçmüşdülər. Köhnə evlərini satmışdılar, hələ ürəklərinə yatan münasib bir ev tapa bilmədiklərindən bir müddətlik mənzil kirayələməyi qərara almışdılar. Bəxtlərinə bura düşmüşdü, bir otaqlı ev. Mətbəx otağa qatıldığından mənzil o qədər də kiçik görünmürdü. Köhnə avadanlıq və cihazlarla dolu idi ev. Əvvəlki sahibi deyəsən radiotexnik olubmuş, tullamağa heyfi gəldiyindən bütün nasaz cihazları yığmışdı bura, çoxlarının üstündə əməliyyat aparıb “daxili orqanlarını”  çıxartsa da, korpusları eksponat kimi saxlamışdı. Mənzilin şəraiti normal sayılmasa da müvəqqətidir deyə dözürdülər.

Bu mərtəbədə 2 ailə yaşayırdı. Onlar – həyat yoldaşı və özü, bir də qonşu – təxminən 30-35 yaşlı qadın.

Bura köçəndə qapı qonşusunun elə öz yaşıdı, həm də xanım olduğunu biləndə sevinmişdi ki, burda heç kəsi tanımasa da onunla ünsiyyət qurar və darıxmaz. Köhnə qonşuları ilə  bir evli kimi idilər, çox mehriban dolanırdılar. Ərindən fərqli olaraq, o çox ünsiyyətcil və istiqanlı idi. Amma qonşu qadını görəndən sonra nəsə fikrindən daşınmışdı. Onun gözlərində elə dəfedici soyuqluq və sünilik vardı ki, onunla kəlmə belə kəsməyə ürək eləmirdi.   Təsadüfi tanışlarından tutmuş davamlı dostluq bağlantıları zamanın möhürü ilə təsdiqlənmiş yaxınlarına qədər hamıda özünə qarşı rəğbət və maraq oyatmağa müvafiq olan qadın bu hürküdücü sünilikdən qaçır, pilləkən başında görüşəndə qorxa-qorxa salamlaşırdı. Ona elə gəlirdi ki, bu qadının əsli hardasa gəzib dolanır, burda, böyründə yaşayan isə onun surəti ya bəlkə.... – beyin hüceyrələri belə fikirlərdən qıc olsa da -  kabusu idi...

Onun çəkingənliyinə rəğmən qonşu qadın özünü onunla çox sərbəst aparırdı. Lazım olanda  ürəklə onun qapısını döyür,  istədiyini alıb gedirdi. İstədiyi adi məişət əşyaları olurdu. Ət maşınından tutmuş cib fənərinə qədər. Bəzən gəlib elə şeylər aparırdı ki, qadın bilaixtiyar fikirləşirdi:  “bəs mənə qədər neynirmiş görəsən? Bunlar ki, hər bir evdə olan adi şeylərdir, yəni əl karastısını mağazadan almaq belə çətindir?...” Hər halda istədiyini gətirib verər, çalışardı göz-gözə gəlməsin onunla.

 

İndi gördüklərindən bir şey anlamayan qadın barmaqlarının ucunda dəhlizdən otağa keçdi. Yoldaşı hələ işdən qayıtmamışdı. Təklikdən və gördüklərindən çox pəjmürdə idi. Divanda oturub pultu götürdü. Televizoru qoşub səsini lap azaltdı. Səs salıb evdə adam olmasını bildirməkdən qorxurdu.  Ekrandakıları mexaniki surətdə izləyir, nə düşünəcəyini bilmirdi. Sonra bura köçən gündən müşahidə etdiyi qəribəlikəri yadına salmağa başladı. Gəldiklərinin ikinci günü idi. Gecə yarısı divarın o üzündən gələn qəribə səs-küyə yuxudan oyanmıdı. Sanki uzun borudan çıxan boğuq və kal səs  qulaq pərdəsində rezonans verib, beyninin içində dolaşır,  qorxuqarışıq izaholunmaz hiss oyadırdı. Axtarıb səs mənbəyini tapmaq istəyi yaransa da güclə özünü yataqda saxlamışdı. Əvvəlcə dümsükləyib yoldaşını oyatmaq istəmişdisə də, sonra daşınmışdı fikrindən. “Durar maraqlanar, çıxar çölə, başına bir iş gələr, qoy yatsın”. Monoton səs davam edir, nə artır, nə azalır, nə kəsilirdi. Yuxusu tam çəkildiyindən gözlərini açıq pəncərədən görünən göy üzünə zilləyib qalmışdı. Ay yumurlanıb gecə səmasının kraliçası rolunu icra etməkdə idi. Çöldəki sakitliyi yalnız divarın o üzündən gələn qəribə boğuq səslər pozurdu.  Elə gözlərini yummaq dəmində düz pəncərənin önündən nəyinsə uçduğunu görmüşdü. Nəsə konturları səhih bəlli olmayan qara bir şey idi, .... ya gecənin qaranlığına qarışıb qara görünürmüş.... Quş deyildi, gecələr onların uçduğunu görməmişdi heç. Həm də quşa oxşamırdı, nəydisə iri bir şey idi. Anilikdən formasını anlaya bilməmişdi. Səhər yoldaşına bu barədə heç bir məlumat verməmiş, qorxusunu udmuşdu.

Sonrakı günlər bir neçə dəfə də sirli qəribə səslər gəlmişdi qonşu mənzildən. Gecə yox, səhər və gündüz, müxtəlif vaxtlarda. Gecəki səslər deyildi, başqa bir şey – gah gurultu, gah uğultu. Amma bunlar da eynən o gecədəki kimi qulaqlarından getmir, beyninə işləyib ilişib qalırdı orda.

Bir gün tələsik qapıdan çıxanda qonşu ilə burun-buruna gəldi, sanki dayanıb onu gözləyirdi. Qolları süstəldi. Dizləri əsməyə başladı, çantasını açıb nəsə axtarırmış kimi eşələməyə başladı.

- Salam.

- Sabahınız xeyir.

- Sizdə masa var?

- Nə?

- Masa.

- ..... ? – sual dolu nəzərlərlə onun üzünə baxdı.

- Bilirsiz, mənim bu gün ad günümdür. Qonaqlar gələcək, çox adam olacaq. Mənimsə masam bir dənədir, bircə dənə, özü də balaca, bapbalaca. Mən sizin masanı götürərdim, icazənizlə.

- Nə? Ad günü ? Hə..... eee.... mmm – nə deyəcəyini bilmədi. Hər dəfə istədiyini ondan çox rahatlıqla alan qonşu deyəsən, rədd cavabı gözləmirdi.

- Aha.

- Axı o mənə lazımdır. Yəni..... mən... eee ... indi gedirəm. Gələcəm....... o mənə lazım olacaq. Bir dənədir axı masa..

- Mən qaytaracağam.

- Eee.... o bir dənədir... o mənim özümə lazımdır.

- Mən elə bu gün qaytaracağam.

- Yox, yox. – qaça-qaça pillələri düşüb eşiyə çıxdı. Bu artıq həyasızlıq idi. O öz əşyalarını birovuz verə bilərdi. Masa onunki deyildi axı.... Bəlkə aparıb sındıracaqdı... sonra gəl ev sahibinə cavab ver. Ürəyindən elə bil daş asılmışdı. Yeyin-yeyin gedir, baş verəni unutmağa çalışırdı.

Bir neçə saatdan sonra evə döndüyündə artıq əhvalı düzəlmiş, səhərki insident öz kəsərini itirmişdi. Amma ayağını bloka qoyan kimi narahatlıq yenə çulğadı onu. Ağırlaşmış ayaqlarını sürüyə-sürüyə birtəhər yuxarı qalxdı. Açarı əlində hazır tutmuşdu ki, qapı ağzında çox yubanmasın, tez açıb içəri girsin.

Mənzilə daxil olan kimi içəridən qapını açarla kilidlədi. Burda özünü təhlükəsiz hiss etmirdi heç cür. Əl çantasını dəhlizdəki dolaba qoyub, otağa keçdi. Bazarlıq etdiyi iri zənbili masanın üstünə boşaldıb yerbəyer etmək istəyirdi. Elə masaya doğru gedirdi  ki, birdən ilan  vurmuş təki dayandı. Hanı bəs??..

Buz dolabı,  qaz plitəsi, su teşti və onların arasında iri bir boşluq. Masa yoxa çıxmışdı. Zənbil əlindən yerə düşüb dağıldı, yumurtalar sınıb aləmi buladılar.

- Vayyy... – şübhə və qorxu ilə ətrafa göz gəzdirdi. Sağ-solundakı, bu neçə gündə artıq alışdığı, indi isə onda vəhşət doğuran avadanlığı vahiməylə nəzərdən keçirdi. Bir tək çevrilib arxasına baxmağa cürət etmədi. Bədəni anidən soyudu, damarlarında axan qanın səsini eşidirmiş kimi oldu.

Bəlkə kimsə var burda? Bəlkə mizi gizlədiblər?  Mebel sınıq-salxaq, Nuh əyyamından qalma idi, onların fonunda salamatı elə masa idi və o da indi ərşə çəkilmişdi.

Qolunu çimdiklədi. Yox, yatmırdı, qarabasma da deyildi....

Saçı başında biz-biz durmuşdu. Qaçmaq lazım idi burdan, qaçmaq! Bu sirli-sehrli otağa arxasını çevirə bilməzdi. Elə dal-dalı otaqdan çıxdı Dəhlizdə başılovlu giriş qapısını açarla açmağa çalışırdı. Açmaq əvəzinə bağlayır, açır, yenə bağlayırdı. Nəhayət, özünü çölə atmağa müvəffəq oldu.

Dayanmadan qaçır, özünü yaxınlıqdakı parka çatdırmağa çalışırdı. Ora çatan kimi yoldaşına zəng edib məsələni danışdı. Ona məsləhət görüldü ki, heç yerə tərpənməyib gözləsin. Yoldaşı gələndə artıq 1 saat keçmişdi. Birgə evə döndülər. Əvvəl əri, sonra özü daxil oldu mənzilə. Otağa girincə gözlərinə inanmadı. Stol əvvəlki yerində idi.

Yoldaşı dönüb qınayıcı nəzərlərlə ona baxdı:

- Bu nə oyundur?

- ...

- Mən səndən soruşuram. Başa düşürsən ki,  mən işdən çətinliklə icazə alıb çaparaq gəlmişəm bura ki, bizdə nələrsə baş verir?!

- Yox idi.... vallah yox idi, yeri boş idi...

Yoldaşı susub bir müddət süzdü onu. Sonra nəzərləri  yerə dağılmış zənbilə dikildi. Nə fikirləşdisə yaxınlaşıb əli ilə qadının üzünə düşmüş telləri qulağının ardına darayıb  bacardıqca mülayim səslə dedi:

- Get sakitləş, sonra danışarıq. Bu evdə problem yoxdur. Sənin gözünə nələrsə görünür.

Qadının gözləri doldu.

-Yox idi axı. Yox idi yerində. Mən zənbili qoymağa yer tapmadım..

Kişi başını bulayıb saatına baxdı, qəmgin səslə:

- Yaxşı.... yığışdır yerdəkiləri – deyib otağı tərk etdi.

O hadisədən sonra evdən bir neçə dəfə pul da itdi, bir dəfə hətta böyük məbləğ idi itən. Amma o müdhiş hadisə olan gündən yoldaşına müəmmalı itkilər haqda məlumat verməyə ürək eləmədi daha. Kişi bir dəfə itən puldan duyuq düşsə də,  “avtobusda çantamdan çəkiblər” deyə anlatdı və növbəti dəfə məzəmmətli baxışlara tuş gəldi. Ona artıq inanmırdılar və sözlərinin doğruluğu yoxlanılırdı. Yaxın adamının etimadını itirməsinə ürəyi sızlasa da bir şey edə bilmirdi. Haqqında ağlı çaşmış kimi düşünməkdənsə elə belə olmasını üstün sayırdı. Bu birotaqlı mənzili  nifrətlə “taygöz” adlandırır, burdan köçüb gedəcəkləri günü səbirsizliklə gözləyirdi.

Bir gün evə gələndə daxilindəli naməlum hiss ona  “qayıt, qayıt, çıx get” pıçıldayırdı. Otağa daxil olanda tək olmadığını anladı. Ətrafına boylandı, kimsə gözə dəymirdi, tam sakitlikdi... amma tək də deyildi, kimsə vardı burda, özü də lap yaxınında...

 

***

Mobil telefonun qəfil zəngi ayırdı onu bu dünyadan. Zəngin səsini azaltmışdısa da kinoteatrın sakit və qaranlıq zalında səs çox aydın eşidilirdi. Əvvəl telefonu söndürmək istədi, sonra displeyə nəzər salıb fikrindən vaz keçdi. Yoldaşı idi.

- Mən işlərimi qurtardım, sən də çıx. Tələsməliyik, yoxsa yubana bilərik. Səni kinoteatrın qabağında gözləyəcəm. 10 dəqiqəyə ordayam.

- Yaxşı, çıxıram – ürəyində  “heyif, o cür maraqlı filmi axıra kimi izləyə bilmədim”  deyib, tələsik kinozalı tərk etdi.

 

Yarımçıq izlədiyi filmi heç cür unuda bilmirdi. Gerçəkliklə  kino lentində baş verənlər arasında qəribə əlaqə vardı. Həyat yoldaşı ilə kirayədə qalırdılar. 3 qonşu idilər. Sağındakı mənzildə uzun, qara saçlı, milliyyətini müəyyənləşdirmək mümkün olmayan və heç cür uyuşa bilmədiyi orta yaşlı qadın, solunda isə tənha qoca kişi yaşayırdı. Bu istismar müddəti çoxdan bitmiş binanın bloklarında pəncərə şüşələri qırıldığından yuxarı mərtəbələr quş yuvaları ilə dolu idi. Aşağı mərtəbələrin suvağı tökülmüş divarları isə əsl qraffiti nümunələri sərgisi idi, buralar sakinlərin “ürək sözləri” ilə bəzədilib, orasına-burasına yapışdırılan saqqızla möhürlənmişdi. Çoxları gəlib-getmişdi burdan, bina çox nəsillər yola salmışdı,  dürlü-dürlü adamlar görmüşdü - əyyaşını, qatilini, müğənni və professor, zabit və aşbaz, xadimə, cərrah, tərbiyəli, tərbiyəsiz, kobud, mədəni və ilaxır. Bəzi ailələrdə yaşananları yada salanda bu talelər qalasının suvağı bir az da tökülür, divarları çat verirdi. Deyirdilər ki, bina köhnədir, qəza vəziyyətindədir.  Bina köhnəlməzdi, di gəl daşı gördükləri qocaltdı. Hər çəkilən sillə əks-səda vermişdi onda, hər qara niyyət çökdürmüşdü onu, acı söz bağrın dəlmişdi.., odur ki, qəza vəziyyətinə düşmüşdü.

İndi çox mənzillər kimsəsiz idi burda. Qapılardan asılmış kilidlər içəridəki səssizlikdən xəbər verirdi.  Qapı üzərindəki siniq-salxaq, əyilmiş ad-soyadlı lövhələrsə - yuxulu tarixin ismarici - vahiməni tamamlayırdı. Gündüzlər burdakı raritet qotik özəlliyə heç kəs fikir verməsə də, gecələr paslı qıfıllar cib fənərinin işığında yuxarı qalxanın qanını dondururdu. Alt mərtəbələr və blok o qədər  kirli idi ki, tam bulaşmamaq üçün barmaqlarının ucunda hərəkət etməyə məcbur idin.

Bina köhnə olduğu qədər də qəribə idi. Hər keçən il sirrini pıçıldamışdı binanın divarlarına və o da etibar olunan əmanəti saxlayacağına “söz verib” yavaş-yavaş qalalaşmışdı. Burda yaşamaq böyük cəsarət tələb edirdi. Elə ara-sıra eşidilən sirli, mənşəyi bilinməyən səslər, inilti, uğultu  nəyə desən dəyərdi.

Bir gecə qışqırıq səsinə yuxudan oyandı. Yataq otağı dəhlizə açıldığından hər şey çox aydın eşidilirdi. Səs sağdakı mənzildən gəlirdi. Səs ani kəsiləndə mənzilin qapısı bir neçə dəfə möhkəm  çırpıldı.Sonra yenə bağırtı eşidildi. Qonşu qadın qoca təqaüdçünün qapısına döşənib tükürpədici səslə fəryad edirdi:

- Aşın, açın, yalvarıram, açın! Kömək edin! Açın qapını!

Yuxudan oyadılmış qocanın kal səsi eşidildi:

- Sakit olun, xanım, indi geyinib gəlirəm.

Sonra deyəsən, ikisi də qadının mənzilinə keçdilər.

Bir neçə gün qabaq həmən bu qadın ondan borc pul istəmiş, o isə yoxumdur deyə verməmişdi. Yəqin ki, incimişdi qadın, hər halda indi onun yox, o biri qonşunun qapısına pənah aparmışdı.

İstədi bir çölə çıxıb, məsələnin nə yerdə olduğunu öyrənsin, amma qorxdu. Qəribəsi oydu ki, bu boyda həngamədə yoldaşı mışıl-mışıl yatır, heç bir şey eşitmirdi.

Səhəri diri gözlü açdı. Yoldaşını işə yola salarkən gecə onun bir şey eşidib-eşitməməsini sordu. “Yox, nə olub ki?”  cavabını alarkən şübhəsi bir az da artdı, amma yoldaşına heç nə demədi. Özü evdən çıxarkən soldakı qonşuya baş çəkməyi qərara aldı. Bu müəmmalı vəziyyətə aydınlıq gətirməli idi. Qonşu kişi onun sualını əvvəl anlamadı. İkinci dəfədən sonra heyrətlə:

- Gecə heç bir şey baş verməyib. Mənim qapımı döyən olmayıb – dedi.

- Hmm....

Özündən şübhələnməyə əsas var idi. Fikirli-fikirli pillələri enib həyətə çıxdı. Bu necə ola bilərdi? Bəlkə ona belə gəlib? Axı səs aydın eşidilirdi....

Evə qayıdana qədər bu fikir başından çıxmadı. Evdə də əli işə yatmırdı.  Elə hey o baş – bu başa gedir, olanların  izahını axtarırdı. Filmi yadına salıb hər ehtimala qarşı qapını içəridən açarla bağlamışdı. Axır fikirləşməkdən yorulub özü üçün tünd kofe dəmlədi. Fincanı stolun üstünə qoyub kofenin soyumasını gözlədi. Pəncərə önünə keçib düz binanın qənşərindəki sıx şam-küknar ağaclarının yaşıl taclarına baxdı. Çox sakit yer idi, sanki yeganə canlı ağaclar idi burda.

Sakitlik qulaq oxşayırdı.... və o sakitliyin bətnindən doğan xışıltı əvvəl öz təxəyyülünün məhsulu kimi gəldi ona. Amma yox, səs çox dərindən gəlsə də, get-gedə yüksəlir, uğultuya çevrilirdi. Sanki yerin tərkindən doğub dirçəlirdi.  Sonra divarlardan eşidilən taqqıltı da  ona qoşuldu. Pilləkən başından küy qopdu. Tez özünü qapıya atdı, gözcükdən baxanda heç bir şey görmədi. Bir an hər şey sakitləşdi. Evdəki səslər kəsildi. Əlləri soyumuşdu, dizləri əsirdi. Giriş qapısını açmaq istədi, amma ürək eləmədi. Başa düşdü ki, evin içi qədər, dışarı da təhlükəlidir indi. Otağa qayıtdı, fincana nəzər saldı. Kofenin səthi titrəyirdi. Ətrafdakı sakitlik fonunda fincandakı mayenin bu cür titrəyişi çox şübhəli idi.

 

***

Qapı zəngi. Uzun-uzadı qapı zəngi. Heç açmaq istəmir. Bir də çalındı. Tənbəl-tənbəl oxuduğu kitabın vərəqini qatlayıb sofanın üstünə atdı və qapıya yaxınlaşdı. Gözcükdən baxdı, yoldaşı idi, çox güman, nahara gəlmişdi. Qapını açanda...  ərinin əvəzinə qonşu qadını gördü.

- Bağışlayın, sizdə süzgəc olmaz?

- Var.

- Bir günlük verə bilərsizmi mənə? Sabah səhər qaytararam, makaron süzməliyəm.

- Verərəm, gözləyin – dedi və qapını örtdü.

Qadın bezdirmişdi onu. Hər dəfə gəlib nəsə istəyirdi. Neyləmək olar, müvəqqətidir deyə dözürdü, bir gün çıxıb gedəcəkdilər. Burda kirayənişin idilər və ondan başqa mərtəbədə daha 3 qonşu vardı. O biri qonşuları heç görməmişdi, tanımırdı. Onu narahat edən körpəsini tənha böyüdən bu qadın idi.

Süzgəc üçün gedəndə gözü divandakı kitaba sataşdı. Bir anlıq duruxdu, sonra çimçəşirmiş kimi kitabın ucundan yapışıb onu qaranlıq dolaba atdı, üstünə  yekə bir çamadan qoydu, sanki kitab durub qaçacaqdı.

Süzgəci tapıb dəhlizə yönəldi. Qapını açanda heç kəsi görmədi. O tərəf-bu tərəfə boylandı, “yəqin çox yubandığımdan qadın çıxıb gedib” fikirləşdi. Qapını çəkib yarıqaranlıq dəhlizə dönəndə qonşu qadınla üz-üzə gəldi. Ürəyi gup eləyib ayaqlarının altına düşdü.  Burdaymış, içəridə. Qaranlıqda gözləri parıldayır, pırpız saçları bir az daha qorxunc görünürdü, boynundan asdığı pentaqramm sanki alışıb yanırdı. Elə bu an yadına düşdü ki, belə bir fiqur onların blokunda giriş qapısının üzərinə vurulub. Qorxudan az qaldı bağrı yarıla. Qadın əlini uzadıb süzgəci aldı və heç nə demədən qapını açıb çölə çıxdı.

Əl-ayağı buzlamışdı. Otağa keçib tələsik dolabı açdı, bayaq gizlətdiyi kitabı axtarmağa başladı. Tapıb oxumaq, sonunu bilmək istəyirdi. Əsəbi hərəkətlə dolabı ələk-vələk elədi. Yadına düşdü ki, onu çamadanın altına qoymuşdu bayaq. Çamadanı qaldırdı, kitab yox idi. Yoxa çıxmışdı, göyə çəkilmişdi, yerə batmışdı, hardaydısa, burda, az əvvəl öz əliylə qoyduğu yerdə yox idi.

 Gözünə inana bilmirdi. Qərara aldı ki, burda gizlətməyibmiş. Hara qoyubsa da yadından çıxıb. “Başqa yerdə axtarım” deyib çəkilmək istədi. İndi də dolabın qapılarını bağlamaq müşkülə çevrildi. Nə qədər çalışsa da qapılar bağlanmadı ki, bağlanmadı. Elə hey taybatay açılıb qalırdı. Yadına düşdü ki, bura gəldiyi ilk gün qapıların arasına bükülmüş kağız parçası basılmışdı. Yəqin elə əvvəldən də qapılar bağlanmırmış. O isə kağız parçasını harasa atmışdı, çünki qapılar kağızsız da rahatca örtülürdü.  “Hər şey müvəqqətidir” deyə yenə özünə təsəlli verib, əlini dolabın üstündə gəzdirdi, kağız ordaydı. Götürüb qapıların arasına basmaq istəyəndə gözü kağızdakı mətnə sataşdı. Cırıq-cırıq olsa da içindəki  yazı oxunacaq halda idi. Əvvəl istədi fikir verməsin, amma sonra maraq ona güc gəldi. Kağızı açıb mətni oxumağa başladı. Belə anladı ki, ondan əvvəlki kirayənişinin bir növ mesajıdır.

“Mənzilin növbəti sakini, sözüm sənədir. Əgər məktubumu tapıb oxuyursansa, deməli, qurtulmaq şansın var və o şansı əldən vermədən hərəkət etmək lazımdır. Nə qədər gec deyil, çıx get, mənzili tərk et. Arxana baxmadan qaç.

numerologiya...  sanırdım cəfəngdir... indi inandım. Hər şey evdən gələn qəribə səslərdən başladı... bu barədə yaza bilmirəm. vaxt məhduddur. Evin ünvanına fikir ver...

məni dəli sanırlar... mən dəli deyiləm..

qaç canınlı qurtar.”

Hiss olunurdu ki, məktubun sonu tələsik yazılıb. Cümlələr qırıq-qırıq idi. Karandaşla yazıldığından bəzi yerlərdə sözlər güclə oxunurdu. Tükləri biz-biz durdu.  Dolabın qapılarını başqa bir kağız parçası ilə kip bağladı. Məktubu təkrar-təkrar oxudu. “numerologiya... evin ünvanına fikir ver...” Ünvanı yadına saldı:  ev 66, üçüncü mərtəbə, mənzil 30.  Mərtəbə və mənzilin sıra nömrələrinin cəmi 6 edirdi. Məşum...

Məktubu dolabın üstünə qoyub fikrə getdi. Yoldaşına bu barədə deyib-deməməyi götür-qoy edirdi. Qərarı bu oldu ki, desə yaxşıdır. Deməli və israr etməliydi ki, mənzili dəyişsinlər, ayrı bir yerdə ev kirayələsinlər.

Axşam əri evə dönəndə söhbəti açmaq istədi. Dəlil-sübutu dolabın üstünə qoymuşdu. Amma nə qədər axtardısa tapa bilmədi. Kağız parçası da kitab kimi  qeybə çəkilmişdi. Əlində heç bir əsas olmadığı halda evdən köçmək barədə təklif edə bilməzdi.

Səhəri gün qonşu qadın yenə gəldi. Bu dəfə orta ölçülü qazan istədi. İki gündən sonra elektrik çaydanını apardı. Qadından qorxurdu deyə istədiklərinin hamısını gətirib verir, fikrində isə buradan necə can qurtaracağı haqda planlar tökürdü. Gedən əşyalar bir daha geri dönmürdü. Qonşu elektrik çaydanını da qaytarmayanda bu barədə yoldaşına dedi, amma təəccübünə rəğmən əri bunu etinasız qarşıladı və əvəzinə gedib adi çaydan alıb gətirdi.

Bir gün işdən qayıdanda uşaqlarçun dövrələnmiş qumluqda qonşu qadının azyaşlı oğlunun oynadığını gördü. Uşağın bir əlində kiçicik bel, o birində sarı qab vardı. Qab ona çox tanış gəldi. Yaxınlaşanda öz süzgəcini tanıdı. Heyrətdən gözləri böyüdü. Boğazından qeyri-iradi boğuq bir səs çıxdı:

- Dayan! Nə edirsən?!

Uşaq sakitcə başını qaldırıb nəzərlərini ona dikdi və qeyri-təbii tərzdə irişdi. Heç də uşaq gözlərinə bənzəməyən o qara gilələrdə elə qorxunc ifadə var idi ki.... Bu an sanki ona  “yuxarı bax”  komandasını verdilər. Gözlərini qorxa-qorxa binanın daşları üzərində gəzdirə-gəzdirə mərtəbə-mərtəbə qalxdı – 1, 2, 3. Qonşu qadının açıq pəncərədən ona baxdığını gördü. Hətta ona elə gəldi ki, qadın özünün yox, onun mənzilinin pəncərəsindən baxır. Duruxdu, başını aşağı salıb uşağı süzdü, sonra yenə nəzərlərini  yuxarı dikdi. Heç kəs yox idi. Soyuq tər basdı onu. Uşaq başını köksünə endirib oynamağında idi. Əlindəki bellə qumu süzgəcə doldurub qaldırır, deşiklərdən süzülüb tökülməsinə tamaşa edirdi. Başqa bir şey etmirdi, elə monoton olaraq qumun süzülməsinə baxırdı. Bəlkə bu oyunda nəsə bir işarə var deyə düşündü.... Amma gizli məna axtaracaq halda deyildi, şiddətli nəbzi gicgahlarını dağıdırdı. Tələsik bloka girdi, üstünə şığıyan milçək topasından qorunmaq üçün əllərini qaldırıb qabağında yellədə-yellədə pillələri qalxmağa başladı.  Üçüncü mərtəbəyə çatanda qonşusuyla rastlaşdı. Pilləkənin məhəccərində oturub, aşağı sürüşürdü.  Yanından sürətlə ötüb-keçəndə o qorxulu müəmmanın yeli vurdu onu. Ürəyi əsə-əsə qapını açdı. Bilmədi arxasınca qapını bağlamağa ehtiyac varmı?... açıq qoyub otağa yüyürdü. Yox, onun pəncərəsi qoyub getdiyi kimi bağlı idi.

Ürəyi qısıldı, pəncərəni taybatay aşdı. Aşağı boylananda uşağı orda görmədi. Yan tərəfə baxdı.  Qonşunun pəncərəsi onunku ilə yanaşı idi və küçəyə çıxan ensiz pəncərə altlığı vardı. Ora nəzər salanda öz qazanını orda gördü. Bu nədir? Qazanın içində nəsə əkilmişdi. Diqqət yetirəndə bitkinin mistik mandraqora   (adamotu) olduğunu yəqin etdi. Müalicəvi əhəmiyyətli bitkiləri tanıdığından “dibçək”dəkinin nə olduğunu müəyyən etmək onun üçün çətin olmadı. Sonra pəncərə şaqqıltıyla açıldı, qadın zümzüməsinin səsi eşidildi. Diksindi. “Axı gözlərimlə gördüm getdiyini....”  Beynində uğultu başlamışdı. Gözlərini çəkmədən baxırdı. Az keçməmiş açıq pəncərədən qonşunun arıq, damarlı, qəhvəyi piqment ləkələri ilə örtülü əlləri uzandı. Əllər elektrik çaydanı tutmuşdu. Gözlərini qırpıb bir də baxdı. Səhv eləmirdi, onunku idi, qonşunun günlər öncə aldığı və qaytarmadığı çaydan. Əllər çaydanı əyib, qaynar suyu əvvəl barmaqların üzərinə, sonra bitkinin dibinə tökdü. Hətta bir an ona elə gəldi, buğlanan sudan mandraqora göz qabağındaca böyüməyə başladı. Dəhşət içində başını geri çəkdi. Gördükləri nəydi?? Bəlkə baxmamaq məsləhətdi?  Maraq ona güc gəldi.  Bir də başını pəncərədən çıxarıb yan tərəfə boylananda qonşunun baxışları ilə toqquşdu. O da hacıleylək boğazını uzadıb qonşusunun pəncərəsinə baxırdı. Dəhşətə gəldi, tez içəri çəkilib pəncərəni örtdü. Təəccübünün həddi yox idi, matı-qutu qurumuşdu. Onunla oyun oynayırdılar?.. ya şit zarafat idi?... bəlkə qarabasma? Yox, burda qalmaq yaramaz. Belə davam edə bilməzdi, dəli olardı burda. Qaçmaq, qaçmaq lazım idi.

Bir an sonra onu iliklərinə qədər  donduran musiqi sədaları eşidildi.  Kornelyukun  “Volandın rəqs gecəsi”   kompozisiyası idi..

Divara söykənib qulaqlarını əlləriylə qapatdı, o qədər sıxdı ki, başından ağrı qopdu. Əllərini çəkib başını qaldıranda qarşıdakı divardan asılmış və hər dəfə gözünə ilişən şəklə tuşlandı baxışları. Şəkildə daşın üstünə qalxıb müşahidə etdiyi mənzərəni tabloya köçürən rəssam təsvir olunmuşdu. Heç vaxt fikir vermədiyi, lakin aydınlığı ilə gözü deşən bir detal açıldı qarşısında. Necə olmuşdu ki, bu vaxta qədər sezməmişdi. Kormu idi?... Şəkilə uzaqdan tamaşa edəndə ümumi planda  insan üzünün cizgiləri görünürdü. Belələri illyuzion şəkil adlandırılırdı.

 

Bir neçə gün sonra  yenə qapısı döyüldü. Qonşu idi, masa üçün gəlmişdi.

- .... masamı?

- Hə, sabah qaytararam. Bilirsiz, bu gün mənim ad günümdür.

- Nə?....ad günü? – ardını artıq təxmin edirdi. Qonaqları gələcək, öz masası balaca olduğundan qonaqları görməyəcək.

Qonşu iti baxışlarını onun üzünə sancıb birnəfəsə dedi:

 - Hə, ad günümdür bu gün. Qonaqlar gələcək, çox adam olacaq. Mənimsə masam bir dənədir, özü də balacadır. Ona görə sizin masanı götürməliyəm, çünki adam çox olacaq.., dostlarım çoxdur, hamısı gələcək, hamıya demişəm, masan da ki balaca.., siz verin özünüzünkünü, aparım, yoxsa yer çatmayacaq onlara, çox adam gələcək, çox adam çağırdım., hamısı gələcək, bilirəm, yerim də ki yox, siz özünüzünkünü verməlisiz, yoxsa mənimki çox balacadır, o qədər adamı tutmaz, çox adam olacaq, çoxlarına dedim, ona görə gərək sizinkini aparım., yozsa yer çatmaz, axı hamıya demişəm, hamı dəvətlidi, çox adam gələcək, yer də ki yox, sizin masanı......

Qonşu elə hey üyüdüb tökür, o isə artıq heç nə eşitmirdi. “Siz öz masanızı verməlisiz” kəlmələri kreşendo tonuyla (get-gedə yüksələn tonla)  deyilir və icrası vacib hökmə çevrilirdi.

Qonşu birdən səsini kəsib onun gözünün önündə bir çırtma çaldı:

- Alo, məni eşidirsiz?

- ...

- Mən stol istədim. Stol.., masa.

Kəlmə də deməyib evə keçdi, qapını örtdü. Gözləri qaranlıq gətirir, başı hərlənirdi. Divara söykəndi, ayaqları onu saxlamırdı, sanki pambıqdan idilər, yavaş-yavaş divar aşağı sürüşməyə başladı..

 

 

Pəncərədən şam-küknar ağacları və onların üzərində dövrə vuran qarğalar görünürdü. Aşağı boylananda həyətdə ağxalatlıları gördü,  bir neçə pijama geymiş adam da o baş-bu başa gəzişirdi. Özü ilə o adamlar arasında bir yaxınlıq duydu. Gözlərini pəncərədən ehmalca öz üzərinə sürüşdürdü. Özü də o adamlar kimi geyinibmiş. Buna bir açıqlama tapmasa da o qədər təəccübləndiyini də demək olmazdı. Əlini piyamasına sürtüb parcanın canisidən yumşaqlığından xoşallandı. Harda idi?  Başına nə gəldiyi, harda olduğu, kimlər tərəfindən bura gətirildiyi məlum deyildi. Yenə də sakit qarşıladı, elə  bir acı duymadı. Son günlər başına gələnlər ona heyrətlənməməyi öyrətmişdi. Əllərini etinasız şəkildə ciblərinə qoyub, təkadamlıq palatasını tərk etdi. Dəhlizdə gəzişməyə başladı. İrəlidə daha bir qadının gəzdiyini gördü. Addımlarını yeyinlədib ona çatdı. Yaşlı qadın idi.

- Xanım, bura haradır?

Qadın deyəsən təzə pasientlərdən bu sualı eşitməyə adət etmişdi. Heç tövrünü pozmadan:

- Ruhi-əsəb klinikasıdı, bala  - dedi.

“Belə...deməli, bedlamdayam....” Özünə bəraət qazandırırmış kimi ucadan dilləndi:

- Məni səslər saldı bura... o sirli səslər...

Qadın diqqətlə ona baxıb

- Elə hamını bura səslər salıb – dedi.

Yerinə qayıtmaq istədi. Amma palatanı tapmaq asan olmadı. Üç-dörd otağın qapısını açıb içəri boylanandan sonra nəhayət tapdı palatasını. Gedib yenə pəncərə önündə dayandı, aşağı baxdı. Adamlar çoxalmışdı. Onların arasında sanki tanış üzə rast gəldi. Hə, elədir, o idi. Həyat yoldaşı. Üzü onun pəncərəsinə sarı durub, kimləsə dostcasına söhbət edirdi. Başı yaman qarışmışdı müsahibinə. Yoldaşınin kiminlə danışdığını öyrənmək üçün nəzərlərini yanındakına dikdi. Qara pırpız saçlı hündürboy qadın idi.  Üzünü pəncərəyə tərəf çevirəndə..... yox, ola bilməz...... Tanıdı onu. O idi, qonşusu. Yoldaşı da, qadın da dayanıb aşağıdan palatanın pəncərəsinə baxırdılar, görmüşdülər onu.

Əvvəl hürküb pəncərədən çəkilmək istədi, sonra fikrini dəyişdi. Burnunu pəncərə şüşəsinə yapışdırıb gözlərini aşağı dikdi. İndi üçü də yerinə pərçimlənib baxışlarını bir-birindən çəkmir, sanki kimin birinci yorulacağını gözləyirdilər. Onların nə düşündüyü bəlli deyildi, amma qadının bütün baş verənlər  kino lenti kimi keçdi gözünün qabağından. Əvvəllər  dəfələrlə müşahidə etdiyi, amma fərqinə varmadığı bir detal olanların fonundan ayrılıb əlahiddə bir şey kimi qarşısında durdu: onun otağa daxil olması ilə həyat yoldaşı  telefon söhbətini yarımçıq kəsib tələsik sağollaşar, dəstəyi yerinə qoyardı.

İndi pəncərə önündə durub o ikisinə baxır, baxırdı..., çox məhrəm görünürdülər...

Beynindəki səssizliyi bir sual eninə-uzununa doğrayıb-tökürdü:  “Niyə? Nə səbəbə?... ”

 

----------------------------------

* iç-içə otaqlar

 

 

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5