- Öz qadın hekayəni danışarmısan, necə idin və necə oldun?

- Gender fəalları üçün nümunə ola biləcək bir hekayəm yoxdur, təəssüf ki. Bu aspektdə çox darıxdırıcı objektəm. Sırf qadın olduğum üçün mənə problem yaradan olmayıb. Cəhdlər olub, ancaq onlarla hesablaşmalı olmamaq imtiyazım olub. Buna görə də bu kontekstdə şəxsi təcrübəmdən paylaşa biləcəyim bir faydalı nümunə yoxdur. Bəxtim gətirib sadəcə. Həyatımda iştirak edən kişi cinsinin nümayəndələrinin əksəriyyəti yaxşı adam olublar. Sırf təsadüfən. Belə olmaya da bilərdi.

- Qadın nə üçün və nədən azad olmalıdır?

- Ən böyük problem maddi asılılıqdır. Çox ümumi desək, iki forması var. Qadınlar kişilərdən adətən maliyyə asılılığındadırlar. Kişilər də adətən qadın əməyindən asılıdırlar. Yalnız qadının azad olmalı olduğunu düşünmürəm, buna görə. Tutaq ki, qadınlar azad oldu. Bəs kişiləri nəcə edək? Eyni çərx yenidən işə düşəcək. Birtərəfli həll oluna bilən məsələ deyil bu. Kişinin qadından asılılığı qadının kişidən asılılını şərtləndırir. Və tərsinə.

Avstriya yazıçısı Robert Musil deyirdi ki, insanın iki aqreqat halı var, qadın və kişi. Cinslərarası sağlam ünsiyyət üçün fərqləri istismar (sui-istifadə də deyə bilərik) yox, istifadə etmək lazımdır, məncə. Çox vacib olan məqam odur ki,  fərqlərdən çox ortaqlığımız var. Ən vacib orqanımız olan beyin cinsəl deyil. Diqqəti ona yönəltmək lazımdır.

Nə üçün azad olmalıyıq? Çox güman ki, azad olmaq istədiyimiz üçün. Azad olmağın şərti və mahiyyəti azad olmaq istəyidir, avtomatik olaraq. İstəməyənin azad edilməsi mümkün deyil. Çəmiyyətimizdə cinslər arası asılılığın aradan qaldırılmasının real istək şəklində olub-olmaması da hələ kifayət qədər mübahisəli görünür.

Ümumilikdə isə ən adı insan azadlıqları təmin olunmadan cinsəl azaqlıqlardan danışmaq xeyli utopikdir.

- Azərbaycan qadının qurtuluş imkanları varmı, problem nədir?

- Problem, indiki halda, siyasi sistemdədir. Sistemimiz, gördüyümüz kimi, işləmir. Bu, da cinslər arasında yuxarıda qeyd etdiyim maddi asılılıq yaradır. Həm də zorakılıq hallarında müraciət edilə biləcək işlək hüquqi instansiyalar olmalıdır. Bunlar olmasa zorakılığı qalacaq ki, qadınlara olan zorakılıq  yalnız bir zorakılıq növüdür. Bundan başqa, Azərbaycanda cinslər arası münasibətlər həm də özünütəsdiq münasibətləridir. Özünütəsdiq üçün digər imkanlar çox az olduğu üçün diqqət bu sahəyə yönəlib və çox pervers formalar alıb. Qısası, Azərbaycan qadınının qurtuluşundan danışırıqsa, bu qurtuluş qadınlı-kişili ümumi qurtuluşdadır.

- Ənənəvi qadın obrazı necədir sənə görə?

- Bizdə bir ənənəvi qadın obrazından çox müxtəlif tiplər var. Hərəmxana gəlinbacısından tutmuş Gülər Əhmədova tipinə qədər çox çeşidli qəliblər var. Ümumi ənənəvi cəhət isə hər şeyi dolayı yolla etmələridir. Bizim “ənənəvi xanım”ımız ümumiyyətlə dolayı yolla yaşayır. Yaşamaq uğrunda mübarizənin nəticəsidir, yəqin ki.

- Doğrudanmı, başqa şərq ölkələrinə baxanda bizim qadınların durumu faciəli deyil?

- Bu, hansı şərq ölkələri ilə müqayisə aparmağımızdan asılıdır. Məsələn, mən bizdə qadınların durumunu Əfqanıstandakı yaxud İrandakı ya da lap ərəb ölkələrindəki vəziyyətlə müqayisə etməzdim. Bizdə bu ölkələrdəki kimi qadına münasibəti birmənalı müəyyən edən dinin təsiri kifayət qədər güclü deyil, baxmayaraq ki, vaxtla bunun gücləndiyi müşahidə edirik. Bizdə ümumiyyətlə cəmiyyətin mental strukturu hələ bərkiməyib, bəzi aspektlərdə heç müəyyənləşməyib. Bu, bizim xeyrimizədir. Hələ ki.

- Nə etməli?

- Gülməyin, amma sistemi dəyişməli.

- Saytımızı necə görmək istərdin?

- İlk öncə bir müddət müşahidə etmək istərdim. Ancaq bundan sonra təklif formalaşdıra bilərəm.

--------

 Tinay Muşdiyeva, 1979 il doğumliyam. Orta məktəb təhsilimi Balakən rayonunda almışam. 1997-2001-ci illərdə Azərbaycan Dillər Universitetində alman dilinin filologiyası üzrə bakalavr təhsili almışam. Bakıdakı təhsildən sonra Almaniyada təhsili davam etdirmək şansım olub və əvvəl Giessen universitetində sonra isə Berlin Humboldt universitetində fəlsəfə və yeni alman ədəbiyyatı üzrə təhsil almışam. Sonra bir müddət Berlində sərbəst tədqiqatlarla məşğul olmuşam, PhD təhsilinə başlamaq istəyirdim. Şəxsi səbəblərdən Bakıya qayıtmışam, 2010-2012-ci illərdə burda alman dilinin tədrisi və tərcüməçilik sahəsində işləmişəm. Hal-hazırda Vyana universitetində antik fəlsəfə sahəsində dissertasiya proyekti ilə bağlı tədqiqat aparıram. 

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5