A.Balkrişna. Zehni Gücün Mənbəyi

(Açarya Balkrişna - 1972-ci ildə Nepalda doğulub. 2006-cı ildə Patanjali Ayurved şirkərini qurub. Yoqa elminin populyarlaşması sahəsində fəaliyyət göstərir. Alatoran Yayınlarında Açarya Balkrişnanın 4 kitabı nəşr olunub. Aşağıda "Yoga Vijnanam" kitabından parçanı oxuculara təqdim edirik)

İnsan ağlında, nitqində və ya canında olan bütün oğurluq vərdişlərindən əl çəkdiyi zaman ən incə duyğular əldə edə bilər. Brahmacarya ilə bağlı olan davamlılıq viryada artışa səbəb olur, beləliklə bu da insana zehni və fiziki cəhətdən güc qazanmağa kömək edir.  Bunları yerinə yetirilmiş yoqi ardıcıllarına kömək etməyə qadir olur.

Aparigraha zərərli və əhəmiyyətsiz düşüncə və varlıqlardan əl çəkməkdir. Aparigrahanın davamlılığı  insanı Mən nə üçün yarandım?, Haradan gəlirəm?, Həyatın məqsədi nədir? və s. kimi suallar ilə bağlı düşünməyə vadar edir və maraq doğurur.

Təcrübəçidə suallara cavab tapmaq üçün maraq yarandığına görə insan həmçinin bu suallarla bağlı məlumat əldə edir.

Sauca (təmizlik), santosa (məmnuniyyət), tapa (dözümlülük), svadhyaya (özünü tərbiyə etmək) və isvara-pranidhana (Allaha bağlılıq)- bu beşlik niyama adlanır.

Sauca vərdişinin davamlı tətbiq edilməsi və napaklıqların azaldılması ilə, insan bədənin hissələri üçün jugupsanı (nifrət) təkmilləşdirir. Yoqi də başqalarından ayrı qalır.(Daxili təmizlik düzgün rəftar, həqiqi danışıq, bilik, mühazirə və digər dözümlülüklərlə qazanılır. Xarici təmizlik isə insan bədəninin, ətrafın,yolların, geyimlərin və qidaların və s.-nin  su ilə yuyulması vasitəsilə əldə edilir. 

Hər cür trsnaları (arzu) geridə qoyan və santosa (məmnuniyyət) hissi keçirən yoqi bütün sevinclərdən üstün olan xoşbəxtliyi nail olur.

 Tapalar bədənin dosalarını (napaklıqlarını) aradan qaldırır və bədəni daha sağlam hala gətirir.Tapas ilə insan indriyalar (duyğu orqanları) üzərində hakimiyyət qazanır, bu da duyğu predmetlərini uzaqdan qavramaq üçün indriyaların qabiliyyətinin artmasına gətirib çıxarır.

Vedaya bramha da deyilir. Svadhyaya Vedalar kimi moksa əsərlərin araşdırılması və pranava və gayatri kimi mantraların mənaları ilə oxunmasıdır. Svadhyaya ilə şəxs dahi alim, yoqi və ruhani şəxs ola bilər.

Səylə və sədaqətlə yoqa ilə məşğul olan, İsvaraya sadiq qalan və hər hansı qarşılıq  gözləmədən karmalarını (əməllərini) İsvaraya həsr edən sadhakalar , samadhi mərhələsinə çatır.

 Asana, məs. padmasana, svastikasana, və s. üçün bədənin sabit və rahat vəziyyətdə qalması halıdır.

 Asananın uzunmüddətli və düzgün tətbiqi isti və ya soyuqdan, xoşbəxtlik və ya məyusluqdan təsirlənməyən sadhakanı gücləndirir. Bununla da, sadhakanın kənar təsirlərdən narahat olmayacağını və asanlıqla dhyana vəziyyətinə çatacağını demək mümkündür.

Asanalar yerinə yetirildikdən sonra, yoqa-sastralar ilə məşğul olan alimlər tərəfindən müəyyən edildiyi kimi həyata keçirilməli olan inhalasiya və ekshalasiyanın (nəfəs alıb-vermə) sürətini nəzarətdə saxlamaq pranayama adlanır.

Pranayamanın tətbiqinin iki əsas faydası vardır. Birincisi, vivekajnana (təmkinlilik haqqında məlumat) üzə çıxır və nəticədə  cahillik azalır. İkinci faydası isə dharanaların(düşüncə) güclənməsi və təkmilləşməsidir və eyni zamanda yoqabhyasının (yoqa təcrübəçisi) manası (fikir) idarə etmək və istədiyi zaman dayandırmaq qabiliyyətinə malik olmasıdır.

Cittaya (fikir) görə uyğun obyektlərdən indriyaların (duyğu orqanlarının) uzaq tutulmasına pratyahara deyilir. İndriyalar duyğu orqanları ilə əlaqəni itirdikdən sonra cittaya uyğun hərəkət etməlidir. Cittaya nəzarət edildikdə,  indriyalara da məhdudiyyət qoyulur. Buna pratyahara deyilir. Pratyaharanın yerinə yetirilməsi indriyalar üzərində paramavasyataya (tam nəzarət) gətirib çıxarır. İndriyalar öz məqsədlərdindən uzaqlaşaraq  sabitliyə qovuşurlar.

Dharana nabhi çakra, hrdaya kamala və s. hissəsində fikirn sabitləşməsidir. Bu samadhiyə nail olmaq istiqamətində ilk mərhələdir.

Dhyana  citta üzərində düşünülən hissədə davamlı olaraq dəyişən və ya stabil qalan jneyaviskaya jnana  halıdır.Bu dhyana adlanır.  Dhyana samadhidən öncə gəlir.

Dhyana (meditasiya) sadhaka üçün çox əhəmiyyətli hesab edilir, çünki bütün napaklıqları aradan qaldırır və cittanı (fikir) sakitləşdirir. Bütün qaydalara əməl edən və mütəmadi olaraq yoqa ilə məşğul olan şəxs dhyananın (meditasiya) mənəvi sadhanasında dözümlü sabit qalmaq üçün ilk növbədə beynində xoşbəxtliyi hiss etməlidir.

Yama və niyamaları etməyən və ağlında raga-dvesa (bağlılıq və nifrət) olan şəxs meditasiya edə bilməz. Beləliklə, sadhaka ilk növbədə manasını (fikir) təmizləməlidir və visayasaktini ( predmetlərə olan bağlılıq və məmnuniyyət hissi) aradan qaldırmalıdır.

Sadhakanın cittasının raga-dvesadan (bağlılıq və nifrət) qurtulduqdan sonra xoşbəxtlik əldə etməsinə və visayalara (duyğu orqanları) qarşı nifrətinin artmasına imkan yaranır. Qədim vaxtlardan bəri, maharsilərimiz dhyananın manasın (fikir) yoqanın visayaları üzərində cəmlənməsi və bütün digər visayalardan uzaq durması faktını göstərmişdirlər. Bu yalnız nirvisayi (duyğularına bağlı olmayan) olan şəxsin dhyanaya nail olacağını göstərir.Raga (dünyaya bağlı) olan insanlar isə heç vaxt dhyanaya nail ola bilməzlər.

 Davranışlarda olan problemlər aradan qaldırıldıqda, citta (fikir) da  eyni zamanda təmizlənir. Suddha (təmiz) citta dhyanaya (meditasiya) yönəldikdə, sadhaka bu vəziyyəti xoşbəxt və rahat halda uzun müddət qoruyub saxlaya bilər.

Beləliklə, cittanın təmizlənməsi dhyananın mulasıdır (əsas).Yalnız təmiz və samatva (insaflı) citta dhyananı yerinə yetirə bilər.

Yalnız təyin edilmiş ahara (qida) ilə qidalanan və sağlam mühitdə yaşayan, səylə çalışan və müntəzəm şəkildə yatan və oyanan şəxs, mütəmadi olaraq  uzun müddət dhyana (meditasiya) edə bilər.

Ekantasevi (təklikdə yaşayan), mitabhoji (ölçülü şəkildə qidalanan), sabit vafisi (nitq), bədəni və ağlı olan şəxs meditasiya edə bilər.

Sadhaka gündəlik olaraq səhər və axşam saatlarında sabit rejimdə uzun müddətli dhyananı (asana halında oturmaq) həyata keçirmək üçün səy göstərməlidir.

 Sabit yerdə həyata keçirilən dhyananın vaxtı müntəzəm olduğu halda, dhyana prossesində irəliləyiş müşahidə olunur.

Dhyananın həyata keçirilməsinə maneçilik törədən hər şeydən əl çəkilməlidir və dhyana prossesini dəstəkləyən şeylər isə düşüncə və əməldə hər an izlənilməlidir.

Sadhaka müvafiq olaraq sukhabhoga (xoşbəxtlik), duhkha (acizlik), punya (xeyirxahlıq) and apunya (həssaslıq) hissi olan insanlara qarşı maitri (dostluq), karuna (mərhəmət), mudita (sevinc) and upeksa (laqeydlik) hisləri ilə yanaşmalıdır.

Bu şəkildə emosiyalarını idarə edə bilən şəxs xoşbəxt olur və beləliklə, dhyananın sadhanasını düzgün şəkildə həyata keçirə bilir və samadhi qazanır.

İnsan ürəyində İsvaraya dərin sədaqət bəsləyərək meditasiya etməlidir. İsvara mərhəmət okeanıdır. İsvara tamamilə bhaktinin (sədaqət) nəticəsidir. İsvara-pranidhananın tətbiqi meditasiya edən sadhakanının samprajnata samadhini (şüurlu hipnoz) asanlıqla yerinə yetirməsinə gətirib çıxarır.

Alimlər samadhini dhyana halı olaraq adlandırırlar, burada dhyana dhyeyanı (meditasiyanın məqsədi) işıqlandırır və dhyanatmaka svarupada (meditasiya forması) boşluqda kimi davranır və ya hiss edir.

Dharana, dhyana və samadhi birlikdə tətbiq edildikdə və ya sadhaka bu üç halı birlikdə yerinə yetirdikdə, samyama  da yerinə yetirilmiş olur.

İnsan samyamanın tətbiqi ilə prajnaloka (yüksək intellektin maarifləndirilməsi) əldə edir və prajnaloka ilə isə özü-özünü yaxşılaşdıra və özünü göstərə bilər.

İnsanın ətrafında onu bütün vyadhis (fiziki və ruhi xəstəliklər) və vikaralardan (xəstəliklər) qorunmaq üçün keçilməz bir qalxan kimi fəaliyyət göstərən güclü aura yaranır.

Lakin, ümumilikdə, yoqanın bütün hissələrinin həyata keçirilməsi şəxs yalnız  asamprajnata-samadhi (samadhinin ən son mərhələsi) halında olduğu zaman baş verir.

Bu yoqa yolunu keçən şəxs məqsədini ağlında tutaraq sədaqətlə abhyasaya (davamlı təcrübə) başlamalıdır. Hədəf üçün qərar alınan andan etibarən, şəxs bu andan qismi fayda almağa başlayır. Bununla yanaşı, gələcəkdə mövcud olacaq olan digər üsullar və ya şəxsin məqsədinə uyğun olaraq digər sahələrdə mövcud olan məqsədyönlü üsullar da ola bilər.

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5