Ayxan Ayvaz. Ramiz erası bitdi Ədəbi Təndiq

Ayxan Ayvaz. Ramiz erası bitdi

Ramiz Rövşəni bəyənənlər müxtəlif təbəqədən olan insanlardı. Aralarında savadlı, dünya görüşlü, mətnin cikinə-bikinə bələd olanları da var. Ancaq nədənsə Ramizin ətəyində namaz qılmağa hazır dayanıblar. Bir vaxt Ramiz Rövşən o qədər yüksəyə qalxmışdı ki, balaca boyumla onu ordan düşürtmək üçün hoppanıb düşsəm də fayda verməzdi. Yenə AYO-çular (xüsusilə Murad Köhnəqala) onun mənasızlığını, meyit qoxuyan şeirlərini lağ-lağı edib bir az da olsa, bu “böyük” şairi buludlardan endirə bildilər. Lakin… Lakin bu bəs edirmi? Hələ də Ramizin şeirləri radio dalğası kimi qabağımıza çıxır. Onu hamı tərifləyir, hamı onun haqda gözəl sözlər deyir, bəlağətli çıxışlar hazırlayır. Ramiz Rövşən elə bil Dədə Qorquddur, yan-yörəsi onun dediyi ilə oturub-durur, onun ağzından çıxan hər kəlməni aforizmə çevirir, züy tutub qəzetlərdə, saytlarda tirajlayır. Vəziyyət o həddə çatıb ki, Ramizin şeirinə bir azca mız qoyanı şillə-təpiyə salmaq istəyənlər də var. 
Onun tabut, baş daşı, qara paltarlı qadın, mağar, ölü şəkilləri asılmış şeirləri bizim məğlubiyyətimizlə üst-üstə düşür. Bəlkə də şairin bu qədər sevilməsinin səbəbi məhz budur. Biz ağlaşmanı, diz çırpmağı, zırıldamağı, vay-şüvən qoparmağı sevən xalqıq. Xaricdən gəlmiş bir dostuma onlarda yas mərasimin necə keçməsi haqda soruşanda, o, soyuqqanlıqla cavab verdi ki, çox adi, ötəri. Ancaq gəlin bizim ölü düşən evin görüntüsünə baxaq: qışqırışma, şüvənlik, saçyolma və s. və i. Bəlkə də Ramiz məhz bu amilə görə sevilir. Onun da şeirlərində sanki gözümüzün qabağında diz çırpan, vay-şüvənlik edən qadın, özü də qara paltarlı qadın canlanır. Bizdə yas vaxtı ağlamayan, daha doğrusu, səsini başına atmayan arvadlara pis baxırlar. Elə bil ölü düşən yerdə bir növ yarış keçirilir: kim daha çox ağlayacaq, kim daha çox vay-şüvənlik edəcək? 
Ramiz Rövşən də bizim xalqın zəif damarını bildiyindən şeirlərində ən çox ağlayan qadın obrazı kimi qarşımızda durur. Biz onun şeirlərində ağlamaqdan qəbri daman adamın fəryadını duyuruq. Bəli, nə qədər acı gerçək olsa da bu belədir: ölüm, tabut, yas oxucunu daha tez tora salır. Ramiz Rövşənin obrazları ağlasa nə işimiz vardı ki? Müəllif özü dəsmal çıxarıb hönkür-hönkür göz yaşı tökür, başını daşlara çırpır. Bu məğlubiyyət eyforiyası insanları aldadır, tez tələyə düşən hazırlıqsız heyvan kimi çırpınmağa başlayırlar.
Oturub düşünürəm: necə edim ki, Ramiz Rövşənin mənasızlığını, bayağılını adamlara izah edim. Ay tövbə! Buna gücüm, istedadım çatsa çoxdan Nobel mükafatını qoltuğuma vurub şellənə-şellənə gəzərdim. Onun oxucuları isə bir həqiqəti bilsinlər: mən heç vaxt oxunmağa qarşı deyiləm. Yenə Ramizi sevin, bəyənin, ondan sitatlar gətirin, araq məclisində badəni qaldırıb şeirlərindən deyin. Ancaq mənim üstümə Raskolnikovun baltasını götürüb gəlməyin, başımın bədənindən üzülməyini tələb etməyin. Onsuz da bilirəm ki, bu yazı Ramiz Rövşənin yaradıcılığının yanından yel olub ötə bilməz, o bünövrəli, fundamentli “evi”ni titrətməz. Sadəcə mənim istəyim odur ki, Ramiz Rövşəni bu qədər şişirtməyin, göylərə qaldırmayın, ikidən bir onu yaxşı anladığınızı, tənqid edənin isə savadsız olduğunu dilinizə gətirməyin. Axı mən hələ Ramiz Rövşənin gəraylılarının aşıq Abbas Tufarqanlıdan əsinləndiyini, şeirlərinin çoxunun Musa Yaqubdan, Mariya Svetayevadan, Eldar Baxışdan, Yevtuşenkodan gəldiyini demədim. Hər şair kimlərdənsə təsirlənə, hətta oğurlaya bilər. Bu normaldır. Bir də var ki, özündən sonrakı nəsli şikəst qoymaq. Bəli, Ramiz Rövşən öz nəhs nəfəsi ilə ondan sonra ədəbiyyata gələn gənc şairləri də mərsiyə deyənə çevirdi. Artıq bizə belə bir şair lazım deyil. Onun erası bitdi. Ramiz Rövşən artıq xodlanmayan maşın, lax yumurtadır. Aldanış, yanlış anlama üzündən çıxdığı zirvələrdən, buludlardan enmək vaxtıdır. “İlan balası”, “Qara paltarlı qadın” deyil, Nazim Hikmət demiş, işıqlarla dolu şeirlər görmək istəyirik.

Qiymət 3/5 (60%) (2 səs)

Digər xəbərlər

RƏHMAN BƏDƏLOV. BİR DƏ MİLLƏTİN GÜLÜŞÜ HAQQINDA

Vaqif Yusiflinin cəsarəti

Maşını maşının yanına bağlasan...

EYNAR MAHMUDOV: Ateistlə İlahiyyatçı

RÜZGAR MÖVSÜM Dolabımda qalıqların... (şeir)

Şərhlər