Mişanın kədəri

   Səssizliyin öz içində boğulduğu, gecənin rəngi ölüm ayağındakı adam kimi bulanıq-boz bir rəng almağa başladığı bir vaxtda K küçəsindəki üçüncü binanın pəncərələrindən sadəcə birindən işıq gəlirdi. Buna işıq demək də doğru olmazdı əslində. Sanki başqa bir otaqda yanan işıq hansısa kiçicik bir boşluqdan süzülüb pəncərənin şüşələrinə düşür, aydınlıqdan daha çox əyri-üyrü kölgələr yaradırdı. Bu kölgələrdən birinin başında elə bu kölgələri yaradan işıq qədər zəif, gecənin rəngi kimi bulanıq bir cüt göz işarır, arada qırpılıb itirdi. Bu, dörd gün sonra yetmiş səkkiz yaşını tamamlayacaq olan Vera Nikolayevna idi.

   Əvvəlcə pərdələri açmış, sonra isə qocalmış bədənindəki bəlkə də sonuncu taqəti də tükədib, ağır, ağacdan düzəldilmiş köhnə kreslonu pəncərənin önünə sürümüşdü. Bu zaman, illərdir ondan ayrılmayan Mişa adlı iti isə yan-yörəsində vurnuxur, burnu ilə kreslonu itələyir, arada dayanıb nəfəsini dərən  Vera Nikolayevnaya baxıb ləhləyirdi. Bu anda onlara kənardan baxan olsaydı, ikisində də hansısa təntənəli bir mərasimə hazırlaşan canlıların əzmini görərdi. Hər şey yerində idi – istək, birlik, hədəfə yönəlmə. Tək bircə şey çatışmırdı. Amma bu bircə şeyin elə sizin kimi taqət, güc olduğunu düşünmək də doğru olmazdı. Çünki, bu gücsüzlük sanki həyatının sonuncu işini gördüyünü anlamaq əlacsızlığından doğurdu.

   Kreslonu yerbəyer eləyən kimi qarı kresloya çökmüş, Mişa isə atılıb qarının qucağında özünə yer eləmişdi. Vera Nikolayevna yorucu günün qarğaşasını canından çıxarmağa çalışan şəhərin səssiz, qaranlıq boşluğuna baxır, arada parlayıb itən ulduzlara  gülümsünürdü. Mişa isə sahibəsinin nə hiss etdiyini başını söykədiyi, hər nəfəsdə qalxıb-enən qarnının ritmindən duyur, arada sakitcə fısıldayırdı.

   Bu iki canlının bir-birinə olan sədaqəti on ildən də artıq bir zamanın sınağından çıxmışdı. Onda hələ Vera Nikolayevna qıvraq idi. Təqaüdə yenicə çıxmışdı. Adəti üzrə səhər gəzintisindən qayıdanda, yaşadığı binanın da yerləşdiyi həyətin yaxınlığındakı zibil yeşiklərinin yanından tapmışdı Mişanı. Adicə küçə iti idi. Sol qulağı və quyruğu yaralı, tükləri pırpız balaca küçə iti. Mişa əvvəlcə dişlərini qıcayıb mırıldamış, sonra Vera Nikolayevnanın sığalını hiss etdikcə sakitləşmişdi. Evə çatan kimi Vera Nikolayevna isti su qoyub yaralarını yumuş, mırıldamağına, zingildəməyinə məhəl  qoymadan yodlu tənziflə silib təmizləmişdi. O zamandan illər keçmiş, çox şeylər dəyişmiş, indi isə hər ikisi qocalmışdı. Zaman keçdikcə onların bir-birinə olan məhəbbəti necəsə qəribə bir məcburiyyətə çevrilmişdi. Doğrudur, bir neçə il öncəyə qədər Mişa cütləşmə mövsümündə bir neçə günlük, bəzən isə həftələrlə itirdi. Amma hər dönüşündə Vera Nikolayevnaya elə məsum, günahını anlayırmışcasına elə əlacsızca baxırdı ki, qarı illərdir üzünü görmədiyi, adını bu küçə itinə qoyduğu oğlunu görürmüş kimi sevinir, Mişanı bağrına basıb gözlərindən, burnundan öpürdü. Nöbəti mövsümdə yenə gedəcəyini bilsə də gülə-gülə barmağını silkələyirdi:

- Bu sonuncu olsun Mişa ! Eşidirsən?!

Mişa  bir anlıq duruxduqdan sonra quyruğunu bulayır, Vera Nikolayevnanın əlini, üzünü yalayır, tezcə də mətbəxə qaçırdı.

    Bu iki qoca son üç gündə bəzən Vera Nikolayevnanın dözə bilməyib “qutu” adlandırdığı , iki balaca otaqdan ibarət olan bu mənzildən bayıra addımlarını da atmamışdılar. Vera Nikolayevna  son  günlər  ayaqlarını  güclə  sürüyür, kürəyindəki davamlı, kəskin  sancılarrılardan daha çox ayaqlarının yeriməməsinə üzülürdü. Edə  bildikləri  tək  şey, bəzən qarı özünü yaxşı hiss edib yatağından qalxdığı halda eyvana çıxmaq, şəhərin qarışqa sürüsü kimi qaynayan insan selinə baxmaq, hay-küyünü səssizcə dinləmək olurdu. Belə zamanlarda  Mişa mırıldamaq, başını harasa uzadıb hürmək, sanki nəyə isə etiraz etmək istəyir, sahibəsinin səssiz və kədərli üzünə baxıb susurdu.  Gücü sadəcə başını qarının ətəyinə sürtüb, zingildəməyə yetirdi.

   Qarı xəstəxanaya sonuncu dəfə bir ay əvvəl getmişdi. Yaxşıca yuyunub təmizlənmiş, codlaşmış bəmbəyaz saçlarını daramış, ən yaxşı paltarını geyinib, rəngi çoxdan solmuş qırmızıya çalan dodaq boyasını sürmüşdü. Mişa da üz-gözünü yalayıb, möhkəmcə silkinib qarının ardınca düşmüşdü. Qarı ayağını çəkə-çəkə öndə, Mişa isə bir-iki addım arxada – səssizcə və iki yad kimi getmişdilər. Xəstəxananın boz rəngli iri darvazasına çatanda , Mişa sahibəsinin ona baxmağını belə gözləmədən bir kənara çəkilib, sakitcə oturub gözləmişdi. Qarı əlində uzun və rəngli bir kağızla qayıdanda isə üzərinə qaçmış, əlini yalamışdı.Vera Nikolayevna əlindəki reseptə baxıb sadəcə gülümsünmüşdü. Burda yazılan dərmanları almağa onun nə maddi gücü çatardı nə də düzü buna heç həvəsı da yox idi.

- Hə, bundan da keçdik Mişa, gedək -  əlini yalayan Mişanın başını sığallayaraq  demişdi. Necə getmişdilərsə eləcə də qayıtmışdılar. Bir-birindən iki addım aralı və iki yad kimi.

   Evdə bir-iki cücərmiş kartof  və qurumuş para çörəkdən başqa yeyiləsi heç nə qalmamışdı. Qarının onsuz da iştahı yox idi. Bir bardaq çay, bir dişlək qənd ona saatlarla bəs edirdi. Amma axşamın toranlığı hələ yenicə çökməyə başlayanda , iki cücərmiş iri kartofu qaynadıb soymuş, qurumuş çörəkdən bir parça isladıb Mişanı yaxşıca doyurmuşdu.

   Hər şey real idi – Gecənin səssiz və qaranlıq boşluğu da, nəfəs alan bu iki canlının hənirtisi də, hər şey. Bircə Vera Nikolayevnanın üzünü gülümsədən, nə vaxtsa real olmuş xatirələrindən başqa.

   Mavi gözlərinin üzərinə tökülən  uzun, sarı saçları olan o yaraşıqlı cavan oğlanı xatırlayırdı – gələcəkdə əri olacaq oğlanı. İlk dəfə əlindən necə tutduğunu, soyuq bir payız günü saralmış yarpaqların xışıltısından başqa səssizliyini heç nəyin pozmadığı kimsəsiz bir parkda bir-birinə qısılıb necə oturduqlarını, “Səni sevirəm Vera” deyib əlini öpdüyünü, sonra çeçələ barmağını necə sorduğunu xatırlayırdı. O anda Veranın bütün bədəni titrəmişdi. Ehtirasın nə olduğunu Vera Nikolayevna bəlkə də ilk dəfə onda anlamışdı. Bunun ehtiras yoxsa  saf  bir  məhəbbət olduğunu anlamadan vurulmuşdu həmin oğlana. Üzərindən altmış ilə yaxın bir zaman keçdiyi halda , artıq çoxdan korşalmış yaddaşı ilə bütün bunları təfərrüatı ilə necə xatırladığını özü də anlamırdı. Amma xatırlayırdı, necə var eləcə də xatırlayırdı. Sonra evlənmişdilər. Ailə daxilində təşkil olunan toy mərasimini xatırlayırdı. Sevinən, sağlıq deyən şad insanları, ata-anasının gülümsəyən üzünü xatırlayırdı. İlahi, o anlar necə də  gözəl idi. Onu sevgi ilə əhatə edən bu insanlar necə də gözəl idi.

   Sonra qarnında ilk tərpənişi duyduğunda necə qorxduğunu, oğlunun doğuluşunu xatırlayırdı. Dəniz mavisi gözlər, sapsarı seyrək saçlar, yupyumru yanaqlar və totuşmu totuş əllər. Hə, bu onun balası idi. Bu onun Mixaili, Mişası idi. Ərinin, Mişanı ilk dəfə görəndə ona necə heyrətlə baxdığını, alnından öpüb”Sən mələksən Vera, mələksən!” deyib, qışqırmasını xatırlayırdı.

    Vera Nikolayevnanın əlində olsaydı bundan sonrasını xatırlamazdı. Amma xatırlayırdı. Ərinin bir iş qəzasında öldüyünü, körpəsini bağrına basıb, ilk və son dəfə ağladığını xatırlayırdı. Oğlunun necə tez böyüdüyünü, bəzən  necə məsumca atasının niyə olmadığını soruşanda nə cavab verəcəyini bilmədən, gözlərini tavana zilləyib susduğunu xatırlayırdı. Amma yenə də hər şey gözəl idi. Nə də olmasa həyatına rəng qatan, həyatının hər şeyi olan Mişası vardı. Bir qadın, bir ana üçün bundan artıq nə lazım idi ki? Amma yox... Mişa böyüyürdü. İlk maaşını ona necə qürurla təqdim etdiyini xatırlayırdı. Gözləri dolsa da ağlamamışdı Vera Nikolayevna. Bağrına basıb öpmüşdü balasını. Amma bu xoşbəxtlik də uzun sürməmişdi. Bir axşam işdən qayıdan oğlu onu öpüb demişdi – Ana, məni yeni işə göndərirlər, Sevastopola. Vera Nikolayevna sadəcə susmuşdu. Amma bu bircə anlıq olmuşdu. Oğlunun xətrinə dəyər deyə tezcə də “get” demişdi.”Harda sənin üçün  yaxşı olacaqsa ora get oğlum” demişdi. Mişa o gedən getmişdi. İlk vaxtlar arada məktub yazır, ildə bir-iki dəfə zəng də edirdi. Ta ki, hələ də Vera Nikolayevnanın yatağının yanındakı çəkməcədə duran sonuncu məktubuna qədər. Bu məktubda ikicə cümlə yazılmışdı – “Ana, mən evlənmişəm. Bizə dua elə” Oğlu ən xoş günündən , onu hər şeyi hesab eləyən bu qadına sadəcə bu iki cümləni rəva görmüşdü. Bu iki cümləlik məktubdan sonra Mişanın bir daha xəbəri gəlmədi. Amma Vera Nikolayevna incimirdi. “Yəqin onun üçün çətindir,  zamanı yoxdur, asan deyil axı” deyə düşünüb oğluna haqq qazandırırdı. “Təki yaxşı olsun, salamat olsun “ deyə dua edirdi.

   Və o zamandan indi qucağında uzanan Mişanı tapana qədər Vera Nikolayevna dərdini kimsəylə bölüşməmişdi. Onu düzgün anlamazlar deyə susmuşdu. İndi isə Mişa onu, hər nəfəsində qaxıb-enən qarnının ritmindən duyur, sakitcə fısıldayırdı. Vera Nikolayevnanın  qarnının ritmi qəflətən sürətləndi və elə sürətləndiyi kimi də qəflətən susdu. Mişa dikəlib baxdı. Qarının boynu əyilib çiyninə düşmüş, gözləri və ağzı azacıq aralı qalmışdı. Mişa əvvəlcə qarının əlini, tərpənmədiyini görəndə isə üzünü yalamağa başladı Nə isə anlamış kimi atılıb yerə düşdü. Kreslonun ətrafında vurnuxub zingildədi və yenidən qarının qucağına hoppandı. Qarını iylədi və pəncərəyə dönüb, şüşəni döyəclədi. Bir anlıq yenidən qarıya baxdı və şüşəni cırmaqlamağa başladı. Yenə də kimsənin səs vermədiyini görüb, üzünü pəncərəyə söykəyib uladı.

Yanvar 2014                 İltifat Köçəri      

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5