RƏMİŞ NƏ ÜÇÜN QİYMƏTLİDİR

Mən Rəmişin Qarabağ "musiqi beşiyi"ndən çıxmasından, nə bilim, həyatının hansısa "dəlilik" epizodlarından, vaxtilə hansısa aludəçiliyinin detallarından, yaxud, onun Gülüsündən və s. yox, onun sırf sənətkarlıq zirvəsinin, sehrinin sirrlərini öz qavradığım formada açmağa çalışacağam. …Adında ”ş” samitinin olmasının ( onu sevənlərin onu Rafiq yox, daha da qulaq ”cırmaqlayan” Rəmiş adlandırması təsadüf ola biləcəyinə inanmıram ) məxsusi əhəmiyyəti var . Adı Həsən, Hüseyn olsaydı gitara(!) ifaçısı Rəmişin bu cür məşhur olacağına inanmağım gəlmir. Onun adıyla ifası sanki sinxronluq təşkil edir. Addakı səslər energetik yükləyir insanı, onun haqda təsəvvürlərdə konturlar cızır. Onun adı onun sənətkarlıq "marşrutunda" müəyyən mənada naviqator rolu oynayıb, deyərdim. Rəmiş sənətdə təzə parlayanda başqa unudulmuş gitara ifaçılarından fərqli olaraq gitaranı tar kimi yox (tar kimi kökləsə də ), onun öz effektləri , priyomları ilə çaldı - tarda texniki cəhətcə mümkünsüz olan və ona xarakterik olmayan simin dartılması, biləklə sıxılması, akkord elementləri, səsgücləndiriciylə müxtəlif səs effektlərinin alınması və s. Eyni zamanda, kosmik istedad, vulkanik energetika, obsolyut səsqavrama qabiliyyəti, müəyyən milli musiqi savadı, musiqiyə yaradıcı, qeyri-adi, orijinal yanaşması, düzgün gitara "postanovka"sının nəticəsi olan sağ və sol əl sinxronikası, mizrabla düzgün “dil tapmaq” qabiliyyəti, eyni zamanda Rəmişin musiqini psixi-emosional duyumu və s. vacib məziyyətlərdir. Onun imperiyasının sirri eyni zamanda onun şərqli dinləyicisinin müəyyən qədər qərbli olmaq istəklərini (Azərbaycan dinləyicisinin Avropa musiqisinə can atmaq həvəsini, ruhən də olsa şərq zəncirlərindən , qaramatdan azad olmaq istəyini ) kompensasiya edə bilməsi oldu. Bu tələblərə cavab verən musiqi aləti o vaxtlar Qərb alətləri olan qarmon, klarnet, saksofon, piano, qoboyla yanaşı gitara da ola bilərdi ki, bu da Rəmişin öhdəsinə düşdü. Rəmiş şərq musiqisi çalsa da, o eyni zamanda sıraladığım vasitələrlə onu bir növ qərbləşdirirdi. Amma, əfsus ki, qeyri normal həyat tərzi onun bu alətldə unikal ifasıyla qərbli dinləyiciyə ən azından ekzotik görünə biləcək ifasıyla (qərb alətində şərq musiqisi) dünyaca məşhurlaşa biləcəyinə imkan vermədi. Yetərincə savad almadı, müasir gitara texnikasını tam mənimsəyə bilmədi (Al di Meola, Steve Vai, Paco de Lucia, Cimi Hendrix , Gary Moore, Santana və s. kimi) , ona görə xalq musiqisindən bir addım da irəli gedə bilmədi. Bu səbəbdəndir ki, hətta Ç. Mustafayev kimi şablon musiqiçinin lağ obyektinə çevrilə bildi ( Çingiz kimi gitaristlərə Rusiyanın, ya Avropanın istənilən şəhərinin piyada keçidlərində, küçə qovşaqlarında rast gələrsən ), hətta bir dəfə Türkiyədə özündən razı bir pianoçu hoqqa çıxardıb Rəmişi guya susdura bilmişdi... Rəmişin sevilməyinin başqa sirri onun xarizmatik sifət quruluşu, uca boyu, daxili sərbəstliyindən doğan sərbəst səhnə davranışı ( ayağını ayağına aşırmaq, uzun saç, sərbəst geyim tərzi, gün eynəyi taxması və s.), maddiyyatdan tam qeyri-asılılığı ki, bu, istənilən sənət adamı üçün ən vacib amillərdən biridir, özünü musiqiyə tam konsentrasiya etmək qabiliyyəti, sərbəst, səlis, həmişə də bir birindən fərqli improvizə etmək qabiliyyəti, daxili eqo və s. kimi keyfiyyətlər toplumu ki , bunlar da Azərbaycan şərqlisinin təşnəsi olduğu ruhi keyfiyyətlər toplusunun Rəmişdə təcəssümüydü. Həyatda azad olan ifasında da azaddır. Bu keyfiyyətləri öz dövründə V. Mustafazadə kimi Rəmiş də özündə cəmləndirmişdi, həm də bu, sövq-təbii alınmışdı. Mənə elə gəlir, Rəmiş sənəti Azərbaycan insanını ruhən yüksəkliyə ucaltmaq, eyni zamanda insanın ruhunun əngəlliklərinə baş vurdurmaq qabiliyyətində olan sənətdir. Çalanda ekstaz halıyla dinləyicini də bu hala sala bildi… Hərdən ona hörmət əlaməti olaraq “Rəmiş müəllim” deyə müraciət edirlər. Bu, quşu qəfəsə salmaq cəhdinə oxşayır. Ona bələd adam ona sadəcə Rəmiş deməlidir. Rəmişi dinlədikcə elə təəssürat yaranır ki, sanki o, musiqi ifa etmir, meditasiyayla məşğul olur, sonra trans halına gəlir, sonda mütləq və mütləq kulminasiya nöqtəsinə - nirvana halına yetişir. O şablon musiqiçilikdən işıq ili məsafəsində kənardadır. İndi Rəmiş məktəbindən fərqli yarımton, 1/4, 1/8 səs tonallıqlarıyla çalan çoxsaylı ifaçılar dəstəsi peyda olub. Belələri ifalarını sırf olaraq şərqli ruhuna, ancaq göz yaşlarına, özünə qapılmağa sövq edir. Belələri mənbəyini özlərinin də bilmədiyi (hindlininmi, farsınmı, türkünmü, ərəbinmi?) ifa sərgiləyirlər. Rəmişsə böyük Üzeyir məktəbinə sadiqlik göstərib şərq musiqisinə yuxarıda sadaladığım çalarlarla Avropa azad ruhunu qata bildi. Bu yazıyla məncə, Rəmiş ruhunu azca da olsa xarakterizə edə bildim. Mən, Rəmişin instrumental xalq musiqisi ifaçıları arasında ifaları daim dinlənəcək musiqiçi olduğuna əminəm. Uşaqlıqdan fanatı olduğum Rəmişə sağlamlıq və yaradıcılıq uğurları arzulayıram.

25 may-13 iyun.2014 Bakı

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5