Ismixan Yusubov. Oxumaq, düşünmək və...
11-11-2024
11-11-2024
27-09-2024
Sadıq Məmmədli
Üç qəhraman
Yayın qızmar çağında çimərlik adamla doluydu. İki yeniyetmə çimib-doyub sahil boyu gəzintiyə çıxmışdı. Cinsləri Amerika kinolarındakı kavboylarınkından geri qalmır, köynəklərinin açıq düymələrinin sayı bağlılarınkından çox idi. “Lütlənməyimizi, bunsuz da, qanan olmayacaq. Elə biləcəklər, altdan qara mayka geymişik, hihihi.” - deyərdi Raul. Bununla o, bədənlərinin tüklü olmasına ehyam vururdu.
“Vidfasonu bəs deyilmiş kimi, zalım oğlunun ad cəhətdən də bəxti gətirib.” - düşünürdü Teymur.
Teymur Raulun sağında, gah bir neçə metr soldakı dənizə, əsas da dənizdəki qızlara, gah da sağ tərəfdə, qumda günəşlənən və gəzişən adamlara mexaniki baxaraq addımlayırdı. Raulun amma, mexaniki baxmaqla işi olmazdı, gözü ilişib qalan adam haqqında roman da fikirləşə bilərdi. İşdi, birdən belə gəzintilərdə Raulun gözü kimə və ya nəyəsə sataşıb dalsa, Teymur əvvəlcə əsəbləşər, sonra isə bir dəqiqə içində müdrikləşib, içindəki fikir fırtınasına qulaq asan adamın heykələ döndüyünə görə bu faciəsinə gülərdi.
Şalını belinə dolamış Səadət qabaqdan oğlanlara sarı gəlir, yaxınlaşa-yaxınlaşa başı tədricən aşağı əyilirdi. Oğlanlara bir neçə addım qalmış Teymurun qumlu yalın ayağına baxdı, dodağını birnöv narazılıqla azca büzüb ötdü.
— Zalım qızı, elə bil Şüvəlanda deyil, “Stimorol”-un reklamındadı. — Teymur mızıldandı. — Bu baş barmağımı görüm andıra qalsın - ona baxırdı. Bu boyda bədəndəki yeganə kompleksimi müqəddəs kimi tutdu.
— Qəşəng qızdır, — dedi Raul. — Yəqin yenə atasıyla gəlib. Yenə yemədin getdin.
— Elədi! — Razılaşdı Teymur. — Ta kişini qızdan çox görürəm əşi. O günkü futboldan beş saat sonra mənə çatıb ki, qapıda duran bunun atasıymış.
— Amma mən o dəqiqə tanımışdım. Hələ o, gəlib oyuna girmək istəyəndə gözümü sənə zillədim, xeyri olmadı.
— Yəqin key tərəfimə düşübmüş. Deyəsən, Alla xanımgil kimi bir-iki aylıq gəliblər.
— Analarını niyə gətirməyiblər görəsən, — Raul öz-özünə soruşdu.
— Məncə ölüb, ona görə. Anası olan qızlara oxşamır.
— Bəs atası? — Raul rişxənd elədi. — Arvadı olan kişilərə oxşayır?
— Atası, arvadı ölən kişilərə oxşayır. Bəs sən “arvad” sözünü boykot edirdin, nə oldu? — Rişxənd əks effekt vermişdi. — Hə-ə, mədəniyyət mücəmməsi, hə, hə-ə? Hə-ə, məhəbbət aləminin qəmginsifət cəngavəri, nə oldu?
Gülüşlərinin səs-küyü ətrafa yayıldı.
Onların arasında ülvi hisslər barəsində olan klassik qarşıdurma haqqında ən sadə misalı deyim ki, Teymurun “Sevgi boş şeydir” tezisinə Raul “Bəs onda ingilislər niyə evlənir?” sual-antitezisi ilə şappadan cavab verirdi.
Gün artıq əyilmiş, Teymurun ağzı yenə qızışmışdı, qulağı ancaq öz dediklərini eşidirdi. Bir də ayılıb dostunun yanında olmadığını gördü. Xəfif qızardı. Dənizə sarı çönüb sahil xəttində dayanan, başını azca irəli əyib diqqətlə uzağa baxan Raulu görəndə uzağı iki addım təkbaşına danışdığını kəsdirdi. “Cəmisi iki addım. Böyük biyabırçılıq deyil əşi.” - düşündü.
— Raul! — Bağırdı. Bağırmağı özünə qaldı. Bu dəfə artıq əsəbdən boğazını cıraraq — Rauuulll!!! — qışqırdı. Xeyri oldu. “Amma yenə də Raul! Çığırmağımı bu qədər adamın içində ondan başqa it yerinə qoyan olmadı.” - bir saniyə içində ağlından keçdi. Dostunun arxaya baxmadan sağ əlini geriyə doğru yüngülcə qaldırıb “səsini kəs” işarəsi verməsindən qeyri-adi nəyinsə baş verdiyini anladı. — Nə olub e orda?! — qışqırdı və sahilə tələsdi. Çatıb, Raulun qaşlarını çatıb gah dənizə, uzaqdakı dalğalar tərəfə, gah da yaxınlıqda, topuğuna qədər suya girib belini yerə paralel əyən xalatlı, kök, yaşlı qadına baxdığını görüb, bir də soruşdu: — Nə olub?
Arvad əlini dizinə vurub qaytarırdı.
— Kirill batır, — dedi Raul.
Sahildən əlli metr uzaqlıqda əmələ gəlmiş normadan böyük dalğalar, bundan bir az daha uzaqda olan Kirillin boyunu üstələyib, onu görünməz edirdi. Sahildən ona qədər olan məsafədə üç-beş adam, ondan solda, hardasa otuz metr uzaqlıqda, amma sahilə daha yaxın yerdə isə bir ailə çimirdi. Dalğa çəkiləndə Kirillin qabırğalarından yuxarısı görünürdü. Demək olar ki, sakit idi. Torpağa baxırdı.
Kirillgil Teymur və Raulun məhləsində, çimərlik mövsümü ərzində qalmaq üçün ev kirələmişdilər. Artıq tanışdıqları bir ay olardı və demək olar hər axşam eşiyə çıxıb, həyət qapısının ağzındakı üzbəüz əldəqayırma skamyalarda oturar, gecəyarısına qədər laqqırtı vurardılar. Qonaqlar - biri Kirill və anası Alla Kərimovlar, digəri isə Paşa, onun bacıları Eminə və Məryəm və onların nənələri Məryəm Bəkirzadələr olmaqla iki ailədən ibarət idi. Kərimovlar ailəsinin kişisi, Bəkirzadələrdən isə hər iki valideyn bu yay vətənə gəlməmiş, daimi yaşayıb işlədikləri Nijnevartovskda qalmışdılar.
O məşum gündə isə Alla xanım və camaata adının Əminə olmadığını başa salmaqdan bezən Eminə dənizə getmək istəməyib, evdə qaldılar. Ana bu gün oğlunun başına heç bir bədbəxtçiliyin gəlməyəcəyini mühəqqəq bilirdi.
— Kirill batır, — dedi Raul.
Teymur - kinolardakı kimi effektli deyil, real həyatda adətən olduğu kimi bir az məzəli - yerindən qopdu və dənizə atıldı.
— Dayan! — Qışqırdı Raul. Ancaq, artıq dənizə girmiş dostunun başının suyun içində qaça-qaça və Məryəm nənənin amansız çığırtısını eşidə-eşidə köynəyini çıxarıb mümkün qədər qəşəng atmağı fikirləşməyə qarışdığını görüb ürəyini açdı: — Burulğan ola bilər! — Gözlərini qırpdı; başa düşdü ki, bunu gərək deməyəydi. Burun deşikləri böyüdü. Artıq başqa çıxış yolu qalmırdı. — Gözlə! — Qışqırıb, cinsini cəld çıxardı, irəli atıldı.
Kirillin bata biləcəyini heç cür qavraya bilməyən Teymur var gücü ilə yorturtu. Su buduna çatanda dayandı. Məryəmi görmüşdü.
— Axı nə olub?! — Əsəblə soruşdu.
— Xahiş edirəm yardım edin, — yalvardı Məryəm. Yerində donub qalmışdı. Bir ayın içində xəyali dostuna çevrilmiş bu qız indi ona “siz” deyə yalvarırdı. Təkcə şüşə gözləri deyil, qızın bütün bədəni dolmuşdu. — Batır...
— Axı kim batır?! O de Kirill! Xahiş eləmə - de görüm kim batır?
— Kirill... — güclə dedi qız. — Kömək edin, xahiş edirəm.
— Batmır, batmır! Sakit ol. Elə batmaq olar?! — Artıq Raul da arxadan yaxınlaşırdı, Teymur yenə yortmağa qoyuldu. “Yazıq! Xahiş edir. Əmr elə! Niyə xahiş edirsən?! Nə fərqi var? Mən onsuz da eləyəcəm.” - bədən dəyişmiş qəmginsifət cəngavər ruhu yolüstü düşünürdü.
Paşa, Məryəmlə Kirilldən eyni məsafədə, suyun səthində uzanıqlı qalmışdı. Bəzi insan əlamətlərini nəzərə almasaq, baxsan deyərdin ki, ayıdır. Tüksüz, piyli, ağappaq bədənində artıq əşya kimi apaydın seçilən göy-qırmızı şortu və başının işıldayan tünd saçı kimi, həmçinin, üzünün ifadəsindən də ayı olmadığı hiss olunurdu, çünki ayıların simasında bir məna olur. Teymur onun yanından var gücü ilə, ancaq addımlayan adamın sürəti ilə keçdi - dənizi çıxsaq, elə bil xizək sürürdü. Həm yorulmuşdu, həm də dalğa artıq sinəsinə qədər çatdığından, belə şəraitdə daha sürətlə “qaçmaq” mümkün də deyildi.
Məryəmin eyni xahişinə əlüstü qulaq asan Raul Teymurun ardınca, ondan daha sürətlə gəlməkdə idi. Paşaya çatıb dayandı. Nə baş verdiyini və Kirillin necə oldu ki, gedib o qədər uzağa çıxdığını soruşdu.
— O de. Özü bilər. Mən demişdim ki, getmə, uzağa getmə. Dalğa çoxdu. Getdi, özü bilər. Nə vecimə. Neyləyəsiyəm. Vecimə deyil. Özü gedib, özü də gəlsin.
Raulun üzü bu gün ilk dəfə olaraq dəyişdi, soluq nəzərlə Paşaya baxıb bir an fikirləşdi və yenidən irəli atıldı. Teymurun yavaşıdığını görürdü; çatıb keçməyin su içmək kimi asan olacağını qət etdi.
Sol tərəfdə çimən ailə - kişi, qadın və iki balaca qız - çaş-baş qalıb, o tərəf bu tərəfə baxırdı. Burulğan ehtimalı onların ağlına gəlməsə də, kişini Kirill tərəfə buraxmaq istəmirdilər. Ancaq kişi, Kirillin yüz metrəlik radiusunda yeganə kişi olduğu faktının psixoloji basqısına dözmədi və əvvəlcə ağır-ağır yerindən tərpənib ona doğru irəliləməyə başladı. O, hərəkətə başlayan zaman Teymur, Məryəmlə Paşadan eyni məsafədə idi (Ancaq, kişinin də köməyə getdiyini yalnız Paşaya çathaçatda gördü.) və bu anda, kişi, Teymur və Kirilli təpə nöqtələri kimi fərz edib, onları kəsən xəyali düz xəttlər çəksək, doxsan dərəcəlik bucağı kişinin olduğu nöqtəyə düşən düzbucaqlı üçbucaq əmələ gələr və kişidən Kirillə qədər olan katet, hipotenuzdan, yəni Teymurdan Kirillə qədər olan məsafədən, təbii ki, qısa olardı. Uzun sözün gödəyi: kişi oğlana daha tez çatacaqdı. “Pox qoydun! Pox!” - acıqlandı Teymur.
Kişi çatıb Kirillin belindən tutdu. Oğlan keyləşmişdi. Sahilə sarı hərəkət etməyə başladılar. Suyun göbəkdən az yuxarı olduğu yerdə hündürə qalxan dalğalar dənizin ortasında fikrə dalmış zavallı oğlanı çaşdırıbmış, başqa heç nə - boğulmaq-filan məsələsi yox idi. Yarım dəqiqə sonra Raul da onlara çatdı və çatan kimi oğlanın dirsəyinin yuxarısından yapışdı. Teymur addımlarını yavaşıtdı, gəlib çatmalarını gözlədi və nəfəsini dərib onlara qoşuldu.
Qumun üstündə süfrə salıb dincələn ailənin verdiyi “Aroma” şirəsini Kirillə içizdirdilər. Oğlan yaxşı idi, heç qarnına su da dolmamışdı, azca təngənəfəsliyi vardı. İki qız atası Məcidə xeyli təşəkkür edib, taksiyə əl elədilər.
— Şüvəlan parkına. Üç min verəcəm. — Məryəm nənə dedi və qabaqda oturdu.
Nəvə Məryəm, Paşa və Kirill arxa qapıdan içəri doluşdular. “Moskviç 412” markalı maşın yerindən tərpəndi. Çimərlik nəhəng oqranizm təki sustaldı.
Raul yenidən cinsini şortun üstündən geydi. Teymurun dənizin içində əynindən çıxarıb atdığı köynəyini kimsə ona verdi; çıxartmadığı açıq-boz cinsi tündləşmiş və ağırlaşmışdı. Evə piyada gedəsi oldular.
Dinməz addımlayırdılar. Çimərlikdən çıxar-çıxmaz Raul bədənini sağa əydi, sol əlini Teymurun çiyninə qoyub itələdi.
— Salam, qəhrəman. Necəsən? — Dedi.
— Salam, qəhrəman. Haha. Sağ ol, qəhrəman, sən necəsən?
— Yaxşıyam, qəhrəman, hahaha. Qəhrəmanlar evə piyada gedir, haha. Nə var nə yox, qəhrəman?
Gülə-gülə, səs-küy sala-sala evlərinə çatdılar. Baş verənlərdən xəbər tutan valideynləri rəng alıb rəng verdilər.
— Bizə sizin qəhrəmanlığınız lazım deyil, — dedilər. — Burulğan ola bilərdi!
Amma, alın və yanaqlarının düzxəttli qırışlarında yaranmış bircə mikrometr amplitudalı şən rəqs, onların hirsinin yalan olduğunu satqınlıqla bildirdi.