AZAD QARADƏRƏLİ

                                                  

SEVİNC

 hekayə

                               Xoşbəxt olmağa layiq olanlar xoşbəxtliyə kənardan  baxmağa məcbur olurlar.

                                                                                                                              Tomas Eliot

 

              Məzahir kişinin ağzı əyiləndən sonra qazma idarəsindəki qazanclı işini də itirdi. Məhlədə ən çox maaş alması ilə fəxr edən, hər həftənin sonunda bazar günləri binaların arasındakı həyətdə, çardağın altında açdığı stolda qonşuları və dostları ilə yeyib-içən, yeməkdən sonra küçə itlərini də yedirdən, sonra idman paltarında yüngülvari başmaqseyrinə çıxan bu zarafatcıl adam o məşum hadisədən sonra nəinki həyətdəki çardağın altında stol açmadı, heç qapıdan eşiyə çıxmadı. Yüz altmış manat təqaüd alması bir yana, hər ilin sonunda həkim komissiyasına çağırır, əyilmiş ağzının düzəlib-düzəlməməsini yoxlayır, sonra yenə “niqodnı” yazıb buraxırdılar. O da allaha-bəndəyə asi-kafir ola-ola evə qayıdır, artıq işləməyən sol qolunu da yanında çubuq kimi tutaraq sivişib bloka girərdi ki, onu bu vəziyyətdə görən olmasın.

            Arvadı, uşaqları ilə, qonum-qunşu ilə gülə-gülə, zarafatlaşa-zarafatlaşa danışan adam, indi bir ətiacı olmuşdu ki, sözləri adamı qəzil ip ulağı dalayan kimi dalayırdı. Arvadı qabaqlar ona “Məzi” deyərdi və indi də bu cür çağırmaq istəyəndə onu bihörmət edər, ağır sözlər, latayır söyüşlər verərdi ki, mənə “Məzi” deyib o gözəl günlərimin həsrətini çəkdirmə! Mən Məzi deyiləm daha, Müzüyəm, Müzü... Bilirsən kimdi Müzü?.. Hardan biləssən ki?! Gör neçə il keçib üstünnən?! Mən oğraş, mən benamıs  səni bircə dəfə kəndinə-kəsəyinə apardım ki?! Atama, anama bircə stəkan çay verdin ki?! O xəstə qardaşım, sənin sinif yoldaşın Müzünün – Müseyibin qulluğunda heç durdun ki?!. (Adam bu sözləri mənim yazdığım kimi rahat-rahat söyləyə bilmirdi ki. Ağzı əyilib qulağının dibinə getdiyindən sözləri tələffüz edə bilmir, ağzından tüpürcək tökülə-tökülə danışırdı. Ona görə çox vaxt susurdu. Amma bu susmaq da bir ayrı müsibət idi. Üzünü divara tutub hara isə baxır, arvadının səssizlikdən az qalırdı bağrı çatlasın. O söyüşlər, latayır sözlər bu susmaqdan yaxşı idi.)

            Bunu deyib Məzahir kişi yıxılardı uzandığı yatağının qarşısında döşəməyə, tutmalı adamlar kimi çırpınar, çırpınardı. Yazıq Narxanım arvad onun işləməyən qolunu dartıb altından çıxardar, ağzının əyri tərəfindən axan suyu əlində hazır saxladığı dəsmalla silər, sonra sakitləşən ərinə kömək edib yatağına uzadardı. Və başlayardı yalvarmağa ki, gəl gedək həyətdə, lap elə o biri binaların həyətində yarımca saat gəzişək – həkim sənə hərəkət və gün işığını dərman deyib...

          Məzahir daş atıb başını tutar, gözlərindən axıb əyilmiş üzü aşağı ağızna tökülməkdə olan göz yaşlarını salamat əlinin kəfəsi ilə silərdi:

            -Mənimki qurtarıb day, Naranım... – “Narxanım” sözünü tam deyə bilmədiyi üçün bundan da əsəbləşir, arvadının bütün təkliflərini rədd edirdi. Hətta yeməyi də bir ayrı zillət idi. Ağız ki, əyilmişdi, qaşığı ağzına aparanda yeməyin yarısı yerə tökülürdü. Ən pisi də o oldu ki, sol qolu da iflic oldu, daha kişinin heç nəyə həvəsi qalmadı...

            Atasının dözülməzliyi yeganə oğlunun və ailəsinin də ayağını evdən kəsdi. Üzeyir Neft Akademiyasını fərqlənmə ilə bitirəndən sonra magistraturanı İstanbulda oxudu, orada qalıb işləmək təklifini rədd edərək vətənə dğndü. Atasının işlədiyi idarədə uzman neftçi-geoloq kimi çalışmağa başladı. İş yerində tanış olduğu qızla ailə qurdu. Bir müddət atasıgillə qalsa da, tezliklə yeni tikilən göydələnlərin birində atasının köməyi ilə kreditə iki otaqlı ev alıb ora köçdü ailəsi ilə. Və o hadisə baş verən il oğul çox dirəndi, amma axırda dözə bilmədi. Ailəsini də götürüb əvvəl İstanbula, ordan isə Osloya köçdü. Deyilənə görə, Statoylun ən bilikli geoloqlarından sayılır...

 

            ...Dörd il bundan qabaq çoxdan ayaq basmadığı rayonlarına getmək keçdi könlündən. Oğlu da evlənmişdi, balaca bir körpələri də olmuşdu. Hələ üstəlik, kreditə ev də götürmüşdü tək balasına. Və köhnə  “Jiquli”ni də saz vəziyyətdə olan “Mersedes”ə dəyişmişdilər. Bunları həyətdəki çardağın altında dost-tanışla dönə-dönə qeyd etmişdilər. Amma nədənsə birdən-birə rayonları, kəndləri yadına düşmüşdü. (Qəfil başlamışdı hesablamağa. Narxanımla düz iyirmi altı il idi evliydi. Demək, o toydan sonra tək bircə dəfə Sürməliyə getmişdilər. Onda da... İyirmi beş il olar kəndə - Sürməliyə ayaq qoymur. Atası, anası da, deyilənə görə, çox qocalıblar. Ana yenə babatdır, amma atanın qəddi tamam əyilib, qolundan tutan olmasa addım ata bilmir. Bəs oğul nə gün üçündür? İndi olan olub, torba dolub. Yəqin olanlar unudulmasa da, bir az soyuyub. Qardaş, onsuz da əvvəldən kəmağıl idi, o hadisədən sonra bir az da xarablayıb. Səhər evdən çıxır, deyilənə görə, bir də şər qarışanda gəlir... Birdən allah eləməmiş, atası-anası, ya da elə Müzü– Müseyib yıxılıb öldü, onda deməzlərmi ay oğraş, indiyəcən harda idin?!. Deyərlər... Ona görə də, yaxşı bazarlıq edib maşının arxasını doldurdular, növbənöv içkilər də götürdülər və getdilər Sürməliyə... Kaş heç getməyəydilər...)

            Gün günorta yerinə adlayanda Sürməliyə çatdılar.  Məzahir maşını həyətdə saxlayanda ilk gördüyü saçları başına örtdüyü kömköhnə şalın altından pamdıq kimi ağarıb çıxan anası oldu. (Yox, pambıq kimi deyildi, pambıqdan salınmış köhnə döşəyin içində qalıb bərkiyən, körpə uşaqların sidiyindən  ağlığını itirən, kənd arvadlarının  kilkə dediyinin  rəngindəydi o saçlar.) Və diqqətlə anasına baxanda hiss etdi ki, qadın onun tanıdığı ana deyil. Üzündə güllər açan anasının rəngsiz yanağında indi illərin əzabı qarışqalar kol dibindən yol salan kimi yol salmışdı.  Anası həm duruşundan, həm baxışından, həm də o kömköhnə şalın altından sürüşüb çıxan saçların rəngindən yoğrulan bir əzab adamı idi. Amma bütün bunlara rəğmən, ana maşındakıları, illah da sükan arxasında əyləşən oğlunu görüb o yan-bu yana baxdı, heç kimin olmadığını hiss edib, maşına tərəf yeridi. Gülmək istədi, bacarmadı. Bu üz gülüşə yadırğamışdı.

        Məzahir də sükan arxasında sərili qalmışdı. Amma anasının maşına tərəf necə gəldiyini görüb bir təhər ordan çıxdı, qadını qucaqlayıb hönkür-hönkür ağladı...

            Sonra ana gəlnini qucaqladı. Sonra nəvəsinə sarıldı. Sonra nəvəsinin arvadına və ən axırda əl boyda uşağı qucağına aldı, ağlamaq istədi, onu da bacarmadı.

            Həyətdəki iri tit ağacının kölgəsində əyıəşdilər. Birdən elə bil Məzahirin yadına nəsə düşdü:

            -Bəs dədəm hanı?!

            -Dədən yaxşı dəyil... – Anası bunu deyib üzünü kənara tutdu. Uşaqlıqdan bələd idi bu jestə. Ana ki, bir söz deyib, üzünü kənara tutdu, “day burası sənnik deyil, keç ayrı mətləbə” demək istəyirdi.

            -Hardadı bəs? – Məzahir, özündən asılı olmayaraq bərkdən dedi.

            -Niyə qışqırırsan? İyirmi beş il oldu gəlmədiyin? O da yumağa dönüb, ode, kəllayı otaxdadı... Otur hələ, gedim  mən bir altına-üstünə baxım, sonra sən də gələrsən...

            “Sən də gələrsən” dedi. Yəni, sən tək gələrsən... Kişinin o vəziyyətini yəqin yad qızlarının görməsini istəmirdi.

            -Yaxşı, bəs Müzü hanı?.. – Məzahir ananı əməlli-başlı dolaşdırdı. Arvad  şalını sivirib yerə saldı, altdan bağladığı çarqatını sıxıb bərkitdi. Sonra hinə yönəlib üç cücə tutdu. Bıçaq gətirib Məzahirə verdi və kəs dedi. Sonra yavaşca pıçıldadı:

            -Hüzü səhər evdən çıxır, haralardasa veyillənir, axşam şər qarışanda geri dönür. Sən əl-ayaq elə, bu cücələri kəs, ver mənə, pöşdəyim, yolum, bişirim, yeyin, axşam çıxın gedin ki, sizi görməsin...

            -Nolacax, ayna, indi çoxdan hər şeyi unudar o... – İnamsız-inamsız deyib aşağı əyildi, cücələri kəsmək istəyəndə nəsə fikirləşib qəddini dikəltdi, bıçağı yerə qoydu:

            -Ayna, maşının dalı ətnən, toyuğnan doludu, bəlkə bunları kəsmiyim?

            Arvad oğluna ərklə təpindi:

            -Ədə, o toyuğun nə tamı olacax? Kəs, az danış...

            Məzahir şalvarının ayaqlarını çirməyib cücələri kəsdi, əlini yudu və atası yatan kallayı otağa yönəldi. Anası cücələri qaynayan suya salıb oğlunun dalıncan içəri təpildi.

            Atası mayın bu günəşli havasında yorğana bürünmüşdü. Harasa baxır, hıqqıldayırdı. Əyildi kişinin üstünə.

            -Dədə...

            -Hı?..

            Başa düşülmədi ki, kişi hıqqıldadı, ya sual verdi bu “hı” ilə. Ana köməyə gəldi:

            -Əşi, Məzahir gəlib e, Məzahir... Arvad-uşağıynan, oğlu-gəlniynən... Nəticən də olub... Adını da... – Arvad “Ədil” qoyublar demək istədi, amma inamsız halda sözünü yarımçıq kəsdi. Kişi elə bil bunu hiss etdi. Arvadının sözünü ağzından alıb dipdiri səslə dedi:

            -Heş xoş gəlmiyiblər... Gör... gör... gör... o gədə harda qaldı? Müzünü deyirəm... İtər...

            Məzahir anladı ki, daha burda oturmağın yeri deyil. Yavaşca durub qapıdan sivişdi.

 

            Anasının çağırışlarına məhəl qoymayıb həyət qapısından çıxdı. Özü də bilmədən gəlib rayon mərkəzinə gedən yolun üstünə çıxdı. Buradan üç yüz metr aşağıda köhnə məktəbləri idi. Eşitmişdi ki, o məktəbin sinif otaqları  indi istifadəsiz bina kimi qalıb ağzıgünə. Kəndin o biri başında ikimərtəbəli təzə məktəb  tikmişdilər. Amma o, köhnə məktəbə tərəf dartınırdı. Onun uşaqlıq və gənclik xatirələri, eyni zamanda həyatının ən ağrılı dönəmləri olan yerə...

 

            .... Neft texnikumunu bitirib qazma ustası olmuş, iş yerində yaxşı hörmət qazanmışdı. Artıq iyirmi altı yaşı vardı. Evlənmək istəyirdi. Keçən yay qardaşı ilə bir sinifdə oxuyan Narxanımı görəndə qıza quşu qonmuşdu. Onun eşqi ilə təzə kostyum geyinmiş, qalstuk da bağlamışdı. Getməmişdən qabaq Müzüyə məktub yazmış, onun məktubunun içinə bir ayrı ağzıbağlı zərf qoyub yazmışdı ki, bunu ver Narxanıma.

           

              -Məktubumu oxudun?

            -Nə məktub? – Qız cinlənmişdi.

            -Az, yaxşı tay dana, sənə Müseyibdən məktub yollamışdım axı...

            Qız bir yerə baxmış, bir göyə baxmış, şübhəli-şübhəli “hə, o məktub” demişdi. Sonra Məsimin alçasının dibindəcə alışıb-verişmişdilər. Qız demişdi ki, bax, dədəm məni ayrısına verəcək, amma mənim könlüm səndədi. Nə eliyirsən, tez elə.

           O da demişdi ki, sənə Müzüdən xəbər yollayacam. Qız müəmmalı-müəmmalı Məzahiri süzüb kəsə bir söz demişdi:

            -Məzahir, bura ayrı adamı qatma. Harda deyirsən, nə vaxt deyirsən, görüşək, qaçaq Bakıya... Yoxsa, sən iki həftədən sonra məni görmüyəssən...

            Elə o gecənin səhəri alatorandan onlar həmin alçanın dibində görüşmüş, ayaqla rayon mərkəzinə gedən yola çıxmış, yol maşınıyla rayon mərkəzinə, ordan da takisi ilə Bakıya getmişdilər.

            Bir həftə sonra toy olmuşdu. Qız tərəfdən heç kim gəlməmişdi. Məzahirin isə indi vəfat edən dayısı və dayıdostusu gəlmişdilər. Toyun şirin yerində dayıdostu Narxanımın qulağına çıtızmışdı ki, bəs, səni yanmıyasan, kənd pışhapıçdadır ki, Narxanım iki qardaşa birdən könül verib... Narxanım da hirslənib daydostunu acılayanda qadın and içmişdi ki, bəs Müseyib havalanıb. Hər gün gedib oturur Narxanımgilin evinin qabağında, ta Narxanımın qardaşları gəlib onu təpiyin altına salıb ağız-burnunu qanadandan sonra durub gedir evlərinə...

            Bunu eşidən Məzahir bir az bikefləsə də, sonra olanı bir uşaq əyləncəsi sanmış, tezliklə unutmuşdu... Amma Müzü he vaxt unutmadı Narxanımı... Hər gün gedib otururdu qızgilin evinin qabağında. Qardaşlar da daha onu döyməkdən bezib, əl çəkdilər. Və Müzünü bundan sonra kənd uşaqları qabaqlarına qatıb kolluqlarda qovalayır, şalvarını sivirib aşağı salır, gülüşürdülər... Hətta ağzı yırtıq camaat ayrı söz də danışırdı... O ayrı sözü eşidən Məzahir arvadını da götürüb kəndə gedəndə atası Ədil kişi paslı təklüləsini götürüb oğluna güllə atmış, onları təpəsi üstə gəldikləri yerə qayıtmağa məcbur etmişdi. O, bu! Daha bu iyirmi beş ildə Məzahir o kəndin də, o ata-ananın da adın tutmadı...

 

                                               ***

 

            Köhnə məktəbin altındakı kol-kos basmış, tək-tük qotur ağacı qalmış  Alma bağının həndəvərini dolaşdı, böyürtkənlikdə qışqırışan uşaqları görüb onlardan Müseyibi soruşmaq üçün yanlarına getdi. Səkkiz-doqquz yaşlarında sarışın bir oğlanı çağırdı:

            -Müseyibi görməmisən?

            Oğlan çiyinlərini çəkdi. Uşaqların içindən nisbətən iri cüssəlisi hırıldayaraq dedi:

            -Petux Müseyibi? Biz ona Müzü deyirik, Petux Müzü... Ha-ha-ha!..

            Söz sifətinə sillə kimi dəydi. Oğlana yaxınlaşıb qulağından tutdu, ağzının üstündən bərk bir sillə vurdu. Gədə ağlamağa başladı. Bir qədər aralıda kart oynayan gənclərin dəstəsindən bir hündürboy oğlan qalxıb ağlayan uşağa sarı gəldi, məsələni öyrənincə üz-gözünü turşutdu:

            -Nədi, çestinizə dəydi?! Düz deyir dənə, gündə uşaxlar saqqız verib şalvarını sivirirlər aşağı...

            Əlində dəhrə kolluqdan çıxan Məzahirin özü yaşda bir kişi ağlayan uşağa təpindi:

            -Kəs ə! Nə gözünün müzüyünü axıdırsan?! Yerdən bir daş qapıb kəlləsin dağıda bilmirdin?!. Benamus oğraş, qardaşının artığına tamah salan qurumsax!..

            Əli dəhrəli kişini handan-hana tanıdı. Zeyni idi! Narxanım o vaxt  “məni dədəm ayrısına verir” deyəndə bu Zeynini deyirmiş. Hətta bir yığcam elçilikfason şey də edibmişlər. Qızın barmağına üzük də taxıbmışlar... Alatorandan Məzahirə qoşulub qaçmazdan qabaq o üzüyü aparıb Zeynigilin qapısına tullamışdı...

            -Ə, Zeyni, utanmırsan?! Ağsaqqal admsan, ağzının danışığını bil!

            -Əsil sən utanmalısan ki, qoca ata-ananı, dəli qardaşını tərgitmisən burda, bir qəhbənin götünə düşmüsən!.. Qardaşıı da burda gədə güdə qız yerinə...

            Özünü saxlaya bilməd. Necə vurdusa, Zeyni “ay” eləyib böyürtkən koluna düşdü. Kart oynayan cavanlar onu dövrəyə alıb vurmağa başladılar. Bir də gördü ki, üzü aşağı qan axır...

            O günün səhəri ağzı əyildi. Xəstəxanada yaralarına tikiş qoysalar da, ağzının əyilməsinə çarə edə bilmədilər...

            Az sonra əsəbdən sol qolu da yanında quruyub qaldı...

            ...-Naranım, səndən bir xahiş elllləsəm, ellllərsən? – Sözləri yarımçıq-yarımçıq deyə bildi.

            -De görüm, ay Məzahir. Nə istəyir ürəyin, de, vallah gedim alım gətirim... – Arvadı ağlamaq tutdu. Evləndikləri iyirmi beş ildə ona güldən ağır söz deməyən ərinin başına bu olay gələndən dəfi dönmüş, ona da, özünə də allahın zülmünü edirdi.

            -Dəddddəm, nnnnənəm heç, oooonnarı öləndə kəndin aaaadamları baaasıracax... Amma Müzü... – Onu ağlamaq tutdu, sözünün dalını gətirə bilmədi. – Səəən gggget taksi tuuuut, Müzzzzünü qoy içinə, gəti bizzzə... Bizzzə...

            Arvadı qəhər boğur, danışmağa qoymurdu. Handan-hana gözünü silib dedi:

            -Ay Məzi, qurbanın olum, nə tez unutdun?! Korona virus yayılıb e, karantindi! Heç kimi çölə qoymurlar... Nə rayon, heç bazara gedə bilmirik həftəsonları...

            -Naaaranım, o dooooğrudu ki yaaaa, öööölənləri pulsuz basssssdır...ıllar?

            -Hə, e, ay Məzi, day yas-zad olmur ki!.. Ölənnəri bükürlər qara salafan torbaya, aparıb polislərnən bələdiyələr basdırırlar...

            Kişi umudlandı elə bil. Başını çevirdi arvadına tərəf. Belə sevindi elə bil.

            -Nə yaxxxşı, nə yaxxxşı!.. Dərd məni gööööötürmüşdü kinnnn, qəbiiir yyyyyyerinə puuulu hhhhardan tapassssan?! Yaxşşşşşı oldu eləəəəə....

            Arvad ərinin eyninin açılmasına bir az sevinəntəhər oldu...

 

                                                                                                                      18.06.2020.

 

 

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5