Ax, Alabaş...

Maşın dağ yolunda irəlilədikcə sarp qayalı yaşıl oba geridə qalırdı. Sərraf kişi taksinin ön oturacağında səssiz-səmirsiz oturub fikrə getmişdi.

Ömürbillah şəhəri sevməmişdi; vur-tut cəmi iki dəfə Bakıya getmək məcburiyyətində qalmışdı, o da əziz-xələf oğlunun xatirinə. Oğlu onu şəhərə aparmaq üçün nə qədər israr etsə də, Sərraf kişi hər dəfə bir bəhanə tapır, “hələ bir evlən”, “hələ bir uşağınız olsun” deyə-deyə hər dəfə onu başından edirdi. 

Bu dəfə məsələ başqa idi. Sərraf kişi şəhərə tələsirdi. Oğlundan aldığı xəbər onu əməlli-başlı qayğılandırmışdı. Bir dəqiqə belə kənddə qərar tuta bilmirdi. Sübh tezdən mal-qaranı qonşuya tapşırıb  yola qoyulmuşdu.

Nigarançılıq Sərraf kişinin yaxasını heç cür buraxmırdı. Oğlunun xasiyyətinə bələd idi, o, həmişə atasından bir şey gizlətmək istəyəndə telefonda müxtəsər danışardı. İndi də belə etmişdi. Sərraf kişi də danışığı qısa kəsib dərinə getməmişdi. 

Maşında hay-küydən ağız deyəni qulaq eşitmirdi; söz-sözə calanır, heç kim susmaq bilmirdi. Sərraf kişi onların fikirlərini başıyla təsdiqləyir, hərdən candərdi “düzdür, elədir” deyirdi. Ürəyində dua edirdi ki, onu söhbətə qatmasınlar. Bilirdi ki, danışmağa başlasa, söz dönüb-dolaşıb ona gələcək, ondan şəhərə nə üçün getdiyini soruşacaqlar. Onlara düzünü deməyə utanır, yalan danışmağı da özünə sığışdırmırdı.

Əslində utanmalı bir şey yox idi. Sərraf kişi itkin düşmüş vəfalı dostunun arxasınca Bakıya gedirdi. Məsələ ondaydı ki, o, adam deyildi, it idi. Kim eşitsə gülərdi: Sərraf kişi kənddən şəhərə it üçün gedirdi. 

Sarıbaşla Alabaş Sərraf kişinin dayağı, vəfalı dostu Dəhrənin əkiz balası idi. Sərraf kişi Dəhrə ilə birlikdə dağların isti-soyuğunda illərlə can çürütmüşdü. Elə bil heyvan dil bilir, təkbaşına qoyun-quzuya göz-qulaq olurdu. Bir neçə dəfə qurdlarla mərd-mərdanə boğuşub sürünü mətanətlə qorumuşdu.

Bir gün necə oldusa, Dəhrə yoxa çıxdı. Sərraf dağı-daşı ələk-vələk elədi, ancaq Dəhrəni tapa bilmədi. Elə bil yer yarılıb onu içinə çəkmişdi. Dəhrəsiz heç cür rahatlıq tapa bilmirdi. Günlərlə kənd-kəsəyi gəzib soraqlaşandan  sonra axırda onu çay yatağında tapmışdı. Dəhrəni ölü kimi yerdə uzanıqlı görəndə tez yanına qaçmışdı. Yaxınlaşanda onun cansız cəsədinin yanında zingildəyən iki küçük görmüşdü. Dəhrənin açıq, iri gözləri sanki balalarını qorusun deyə Sərraf kişiyə yalvarırdı. O, ürək yanğısı ilə Dəhrəni torpağa basdırandan sonra küçükləri götürüb evə gəlmişdi.

Küçüklər o qədər heysiz-gücsüz idilər ki, ağızlarını açıb süd içə bilmirdilər. Sərraf kişi onlara minbir zəhmətlə qaşıq-qaşıq süd içirmişdi. Üşüməsinlər deyə üstlərini bərk-bərk basdırıb hər cür qulluğunda durmuşdu.

Küçüklər dirçəlib güclənənə qədər Sərraf kişi onların başında pərvanə kimi fır-fır fırlandı. Hər ikisinin yerişi-duruşu eynən Dəhrə idi. Sərraf kişi onları gördükcə köhnə günləri yada salır, Dəhrənin o kədərli gözlərinin güldüyünə inanırdı.

Sərraf kişinin qəribə bir xasiyyəti vardı. Öyrəncəli olduğu bir şey sınsa, ya da itsə, az qalırdı uşaq kimi oturub ağlasın. Qulpuqırıq fincan, kənarları qırılıb kələ-kötürləşmiş kasa onun ən sevdiyi əşyalar idi. Arvadı başqa kasada yemək versə, aləmi bir-birinə vururdu. Əslində, elə bu xasiyyətinə görə şəhərə getmək istəmirdi. Doğma el-obasından bir gün ayrı qalan kimi kənd üçün burnunun ucu göynəyirdi.

Bir dəfə oğlu şəhərdən ona təzə çəkmə alıb gətirmişdi. Arvadı ərinin xasiyyətinə bələd idi. Bilirdi ki, Sərraf kişi köhnə-yırtıq çəkməsindən əl çəkən deyil. Ona görə də köhnə çəkməni tez aparıb zibilliyə tullamışdı. Sərraf çəkmələrini tapa bilməyəndə bərk əsəbiləşmişdi. Oğlu onu dilə tutub sakitləşdirmək üçün yarıciddi-yarızarafat demişdi:

 – Ata, köhnə şeylərdən istifadə etsən, köhnələrsən, yenilənmək lazımdır. Gör sənə nə gözəl çəkmə almışam: yüpyüngül, yeni texnologiyadır.

Sərraf kişi başını yırğalayıb köks ötürmüşdü:

– Köhnə əşyalarda mənim xatirələrim var, mən xatirələrə vəfalıyam. Onları tərk etmək, bir tərəfə tullamaq mənə xəyanət kimi gəlir.

Sərraf kişini bir sual narahat edirdi: kim Alabaşı şəhərə aparmışdı və bunu necə bacarmışdı? Axı Alabaş anası Dəhrə kimi, əkiz tayı Sarıbaş kimi zəhmli, yekəpər it idi. Bu sual onun dərd-qəminə yağ töküb daha da alovlandırırdı.

Küçüklər yavaş-yavaş ətə-cana gəlir, güc-qüvvət əldə edirdilər. Hər ikisi bir-birlərinə oxşayırdı. Sadəcə birinin qulağının yanında ovuc içi boyda ala var idi, digəri isə başdan-ayağa qızılı-sarı rəngdə idi. Sərraf ona görə birincisinə Alabaş, digərinə Sarıbaş adını qoydu. 

Hər birində Dəhrənin yerişi, Dəhrənin baxışı vardı. Sərraf kişi dostunun əziz-xələf yadigarlarını gözündən kənara qoymaq istəmirdi. Əlindən gəldiyincə onları sürünün yanında təkbaşına qoymurdu.

Onlar boy atdıqca Sərraf kişi onlara qarşı daha çox doğmalıq hiss edirdi. Fəqət bir şey onu çox darıxdırır, ürəyinə qarmaqarışıq fikirlər salırdı. Alabaşın qəribə xüsusiyyəti onu yaman narahat edirdi.

Bir gün Sərraf kişi gördü ki, Alabaş önündəki sümüyü iki pəncəsiylə tutub gəmirir. O, itin bu halını görəndə mat-məəttəl qalmışdı. Önündəki sümüyü qonşu çoban atmışdı. Alabaş da cumub sümüyü ləzzətlə dişinə çəkirdi. Halbuki nə Dəhrə, nə də Sarıbaş belə bir şey etməzdi; Sərrafdan başqa kim yal atsa, öldürsən yeməzdilər. Hətta başqa adamlara hürüb yanlarından uzaqlaşdırırdılar.

Sərraf kişi tez əl atıb ürəyini tutdu, nəfəsi çatmırdı. Maşındakılar duyuq düşməsin deyə yavaşca pəncərəni açıb təmiz havanı içinə çəkdi.

Belə de... Sən demə Alabaşa belə kələk gəlmişdilər. Kəndə gəlib-gedən qəssablar ona sümük atıb aldatmış, sonra da maşına mindirib şəhərə aparmışdılar. Sərraf kişi nə qədər düşünsə də, ağlına başqa bir cavab gəlmədi. Ancaq bu cavab onu çox narahat edirdi. İstəyirdi ki, belə olmasın. Alabaşı zorla maşına mindirib qaçırsınlar, ya da nəsə başqa bir yolla aldatsınlar. Ancaq bu, mümkünsüz idi. Heç kim o böyüklükdə iti zorla maşına mindirib oğurlaya bilməzdi. Bu qaçılmaz cavab onun ürəyini elə sıxırdı ki, az qala taksini saxlatdırıb düşəcəkdi. Ancaq Alabaşı görmək istəyi ona güc gəldi.

Sərraf kişi avtovağzalda düşdü. Oğlu orada gözləyirdi. Atasını maşına mindirib evinə apardı. Yolda ikisi də ordan-burdan danışdılar. Heç biri mövzunu Alabaşın üstünə gətirmək istəmirdi. Axırı Sərraf dözə bilmədi:

– De görüm Alabaşı harada görmüsən? Sağdırmı barı?

– Hə, hə, sağdı, narahat olma. Gedək bir az istirahət et. Görəcəksən.

– Necə yəni görəcəm? Bu heyvancığaz harda yaşayır, nə yeyir, nə içir?

– Ata, Alabaş bizim məhəllədədir; daha doğrusu, axşamüstü bizim məhəlləyə gəlir.

Sərraf kişi udqundu; utanmasaydı, ağlayacaqdı. Bu boyda şəhərdə Alabaş necə yaşaya bilərdi? Axı onlar yad adamlara öyrəşməmişdilər. Birdən yolda ağlına gələn şey  yenə zehnində peyda oldu. Yoxsa... yox, yox, Alabaşı götürüb mütləq kəndə qayıtmalıydı. Özü də günü sabah.

Günbatana qədər evdə rahat otura bilmədi. Nəvələrini götürüb məhəlləyə düşdü. Məhəllədə təkəmseyrək insanlar görünürdü.

Məhəllədəki kiçik parkda bir neçə skamya vardı. Kənarda böyük zibil qutuları yerləşdirilmişdi. Tükləri kir-pasaq içində olan pişik və itlər zibilliyə daraşmışdı. Pişiklər ağzınacan dolub-daşan qutuların üstündə ağnayıb zir-zibili yerə atırdı.

Sərraf kişi onları görən kimi biixtiyar zibilliyə tərəfə addımladı. Qotur itlərdən bəzilərinin bədəni yara-xora idi. Kiçik bir sümüyə görə bir-birlərinə diş qıcadıb mırıldayırdılar. Nisbətən güclü olanlar zəifləri qovub uzaqlaşdırırdı. Sərraf kişi onları ürək ağrısı ilə izləyirdi. Onlardan heç biri Sərraf kişiyə məhəl qoymurdu. Elə bil onu heç görmürdülər. Halbuki kənddə bir itə yaxınlaşmaq üçün şir ürəyi yemək lazım idi.

Zibilliyə atılmış çörək, pal-paltar, cürbəcür ev əşyası Sərraf kişinin diqqətini çəkdi. İlk dəfəydi ki, zibil qabında belə şeylər görürdü. Həmin əşyaların nə üçün zibilliyə atıldığını heç cür anlaya bilmirdi.

Gün qüruba tərəf əyildikcə narahatlığı artırdı: Alabaş gəlib çıxmaq bilmirdi. Məhəllənin alaqaranlığında boğuşan itləri güclə sezmək olurdu.

Uzaqdan yaxınlaşan böyük qaraltı Sərraf kişini uşaq kimi sevindirməyə yetmişdi. “Özüdür ki var, gələn Alabaşdı”, – deyə gələn iti fərəhlə nəvəsinə göstərdi. Ala-toran küçədən çıxıb gələn Alabaşı yekəpər siluetindən tanımışdı.

Alabaş Sərraf kişiyə məhəl qoymadan digər itlərin yanına getdi. Sərraf kişi itə tərəf bir az da yaxınlaşdı: “Alabaş, Alabaş!” – deyə səsləndi. Ancaq Alabaş özünü o yerə qoymadı. Sərraf kişi cibinə qoyduğu bir tikə çörəyi çıxarıb yerə atdı və Alabaşa səsləndi. Digər itlər tez atılıb çörəyi götürmək istəsə də, yekəpər Alabaş onların hamısını qovaladı. Yerdən qapdığı çörəyi çənəsinin arasında o tərəf-bu tərəfə çevirərək yeməyə başladı. Alabaş arıqlamışdı, böyürləri bir-birinə dəyirdi. Bir ayağı axsayırdı, bədənində çoxlu zərbə və diş yarası vardı. Görünür, onu başqa itlərlə boğuşdurmuşdular, qüvvədən düşəndən sonra da küçəyə atmışdılar.

Sərraf kişi yerə çöməlib Alabaşının gözlərinə baxmaq istədi. İt başını qaldırıb bomboş gözlərlə baxdı. Elə bil onu heç tanımırdı. Sərraf kişi doluxsundu. Alabaşın Sarıbaşla qurda-quşa sinə gərdiyi günlər gözünün qabağından şütüyüb keçirdi. İndi isə önündə yad bir heyvan dururdu, o bir parça çörək üçün tanımadığı birinin ayağını yalayan zavallı bir məxluqa çevrilmişdi. Tamam yad, tamam özgə bir varlığa dönmüşdü. Bu yadlıq, bu özgəlik Sərrafın ömür boyu qorxub qaçdığı hislərdi.

Sərraf kişi daha Alabaşa baxa bilmədi. Nəvəsinin əlindən tutub evə getdi. Səhər kəndə gedən ilk maşınla evə qayıtmağa qərar verdi.

Səhəri gün gəlininin təkidiylə bir-iki qurtum çay içib oğlunun maşınına mindi. Yolda heç biri danışmırdı. Oğlu atasını yaxşı tanıyırdı, Alabaşa görə onun ürəyinin necə qan ağladığını çox yaxşı bilirdi.

Sərraf kişi kənd üçün, dağlar üçün, Sarıbaş üçün çox darıxırdı. Gözlərini yumub Dəhrənin açıq qalan gözlərini, Alabaşın iki ayağı üstə qalxıb onu qucaqlamağını xatırladı. Həmişə maraqla baxdığı şəhərə artıq baxmaq istəmirdi. Ona elə gəlirdi ki Alabaşı belə yadlaşdıran, sümsükləşdirən bu dəbdəbəli evlər, bərbəzəkli parklar, izdihamlı küçələr idi. İndi sadəcə Sarıbaşı görməyi arzu edirdi. Onun tüklü boynuna sarılıb rahat nəfəs almaq istəyirdi.

• 1
• 2
• 3
• 4
• 5